سویل نعمت اللهی - استادیار، گروه گیاه پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز.
نعمت سخندان بشیر - دانشیار، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
فرشاد رخشنده رو - استادیار گروه گیاه پزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران.
حمیدرضا زمانی زاده - استادیار گروه گیاه پزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران.

چکیده      ویروس موزائیک خیار یکی از مهمترین ویروس­های آلوده کننده­ی گیاهی در ایران می­باشد. به منظور بررسی فنوتیپ آلودگی جدایه­های مختلف این ویروس در سال ۱۳۹۰ تعداد ۳۴۲ نمونه­ی گیاهی مشکوک به آلودگی با این ویروس از گیاهان خیار، کدو، خربزه و گوجه فرنگی از مناطق مختلف شمال غرب کشور جمع­آوری و با آزمون الایزا ۹۱ نمونه­ی آلوده به CMV ردیابی شد. از بین جدایه ها هشت جدایه که توالی ژنومی و موقعیت تبارزایی آن­ها مشخص گردیده بود، برای مقایسه­ی خصوصیات بیولوژیکی و مطالعات بیشتر انتخاب شدند. شاخص بیماری برای این جدایه ها روی کدو محاسبه گردید. براساس علایم، جدایه ها در دو گروه متمایز شدند. بررسی بیان ژن پروتئین پوششی و سرکوب گر خاموشی RNA ((۲b با استفاده از تکنیک RT-PCR نیمه کمی، نشان داد که غلظت جدایه­ها در گیاهان محک متفاوت می­باشد. جدایه­های ایرانی زیر گروه IB علائم شدیدتری را بر روی گیاهان محک نسبت به جدایه­ های زیر گروه IA نشان دادند. بنابراین به نظر میرسد که بین ویژگی­های ژنوتیپی و خصوصیات بیماری زایی جدایه ها ارتباط معنی داری وجود دارد.

واژه­ های کلیدی: ویروس موزائیک خیار, خصوصیات بیولوژیک, تبار زایی, زیر گروه