عبدالله جوانمرد - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه
امیر رستمی - اگرواکولوژی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه
مجتبی نورآئین - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه
غلامحسین قره خانی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه

­ به منظور ارزیابی کشت مخلوط نخود و گندم در شرایط دیم، پژوهشی در سال زراعی ۱۳۹۲ در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با ۶ تیمار و ۳ تکرار اجرا شد. تیمارها شامل کشت خالص گندم و نخود، کشت مخلوط جایگزینی نخود- گندم با نسبت ۱:۱، ۲:۱ و کشت مخلوط افزایشی ۱۰۰ درصد نخود+ ۱۰۰ درصد گندم و ۱۰۰ درصد  نخود+ ۷۵ درصد گندم بود. کشت مخلوط بر اساس شاخص­های نسبت برابری زمین، ضریب ازدحام نسبی، غالبیت، نسبت رقابت، افت واقعی عملکرد، برتری مالی، سودمندی مخلوط و شاخص بهره­وری سیستم ارزیابی شد. نتایج نشان داد تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه نخود و تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین دانه گندم تحت تاثیر الگوهای کاشت قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه در هر دو گونه به کشت خالص تعلق داشت. در الگوهای مخلوط، بیشترین عملکرد دانه نخود و گندم به­ترتیب در تیمارهای ۲:۱ و ۱:۱ مشاهده شد. در نسبت­های ۱:۱، ۲:۱ و ۱۰۰:۷۵ نخود غالبیت بیشتری نسبت به گندم داشت که این بیانگر توانایی رقابت بالاتر نخود در این تیمارهاست. مقادیر افت واقعی عملکرد در کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی به ترتیب مثبت و منفی بود، که بیانگر ثبات بیشتر عملکرد در کشت مخلوط جایگزینی نسبت به افزایشی است. بالاترین میزان شاخص نسبت برابری زمین، برتری مالی، سودمندی مخلوط و بهره­وری سیستم در کشت­های ۱:۱ و ۲:۱ ثبت شد، که سودمندی این تیمارها را از لحاظ زراعی و اقتصادی نشان می­دهد. براساس یافته های این پژوهش، کشت مخلوط افزایشی نخود با گندم جهت تولید دانه در شرایط دیم مراغه فاقد سودمندی است.

افت واقعی عملکرد, شاخص برتری مالی, درصد پروتئین, عملکرد دانه, کشت مخلوط جایگزینی