نرگس رحمانی - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان
بهزاد رهبر - استادیار زبان شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی
محمد رضا اروجی - استادیار زبان شناسی ، واحد زنجان،دانشگاه آزاد اسلامی،زنجان ،ایران

پژوهش حاضر به بررسی کارکرد تابوهای زبانی سینمای معاصر ایران و تاثیر جنسیت شخصیت های فیلم ها و فیلم نامه نویسان در ابراز آنها می پردازد. بیست فیلم منتخب، در بازه زمانی سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۶ بوده و پس از مشاهده فیلم ها، داده ها استخراج و یاداشت برداری گردیده اند. در این راستا، طبقه بندی وارداف (۲۰۰۶) اصلاح شده و با فرهنگ ایران تطابق یافته است. نتایج نشان می دهد از میان کارکرد های طبقه بندی مذکور، جلب توجه، تحریک و تحقیر در سینمای ایران مشاهده گردید. به علاوه، چهار کارکرد جدید شامل تاکید، تخلیه روانی، ترس و ابراز محبت نیز شناسایی شدند. بر اساس نتایج، دشواژه های مربوط به تخلیه روانی با فاصله ای قابل توجه با سایر دشواژه ها، با میزان ۴۹% دارای بیشترین فراوانی هستند. در ارتباط با جنسیت، یافته های این پژوهش موید آن است که کاربرد دشواژه در میان شخصیت های مرد بیش از شخصیت های زن است. از طرفی، فیلم نامه نویسان زن در قیاس با فیلم نامه نویسان مرد از دشواژه های بیشتری بهره برده اند. نتایج حاصل در شناخت هر چه بیشتر جلوه های بیانی غیر رسمی زبان موثر بوده و لایه های پنهان شیوه های بروز احساس در موقعیت های انسانی مکالمه را واکاوی می کند. نمایش نامه نویسان، فیلم نامه نویسان، طراحان زبانی، زبان شناسان و حتی معلمان زبان می توانند از یافته های این پژوهش بهره ببرند.

تابوی زبانی, زبان شناسی اجتماعی, سینمای معاصر ایران, کارکرد دشواژه, جنسیت, فیلم نامه