قدیر نوری قنبلانی - استاد گروه گیاهپزشکی دانشگاه محقق اردبیلی.
اکرم تقی زاده ساروکلایی - دانشجوی دکتری گروه گیاهپزشکی دانشگاه محقق اردبیلی.
هوشنگ رفیعی - دانشیار گروه گیاهپزشکی دانشگاه محقق اردبیلی.

چکیده سیب­زمینی،Solanum tuberosum L. ، یکی از محصولات کشاورزی بسیار مهم در جهان می­باشد. این محصول مورد حمله آفات مختلفی از جمله سوسک کلرادوی سیب­زمینی، Leptinotarsa decemlineata (Say)، قرار می­گیرد. با توجه به این­که خاصیت حشره­کشی و ضد تغذیه­ای بعضی از ترکیبات گیاهی روی آفات متعددی به اثبات رسیده است، لذا در این تحقیق تاثیر اسانس سه گیاه داروییمرزه، L. Satureja hortensis، ترخون، Artemisia dracunculus L.  و آویشن باغی، Thymus vulgaris L. بر شاخص­های تغذیه­ای سوسک کلرادوی سیب­زمینی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش­ها در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تیمار (سه اسانس گیاهی) و چهار غلظت (در لارو سن دوم و سوم ۴، ۶، ۸ و۱۰ پی پی ام و در لارو سن چهارم و حشرات کامل ۱۰، ۱۲، ۱۴ و ۱۶ پی پی ام) و با ۱۵ تکرار در اتاقک رشد تنظیم شده در دمای۱±۲۵ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد و دوره نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی انجام گرفت. اسانس­های مورد بررسی روی شاخص­های تغذیه­ای لاروهای سنین دوم، سوم، چهارم و حشرات کامل سوسک کلرادوی سیب­زمینی اثر مطلوبی داشتند، ولی اسانس مرزه در تمامی غلظت­های مورد بررسی نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی، کارایی تبدیل غذای خورده شده مراحل لاروی و حشره کامل سوسک کلرادوی سیب­زمینی را در مقایسه با اسانس دو گیاه دیگر به طور معنی­داری بیشتر کاهش داد و تاثیرمنفی بیشتری بر شاخص تغذیه­ای مراحل رشدی داشته است. بنابراین، اگر بتوان اسانس گیاه مرزه را به روشی فرموله کرده ودوام آن را در مزرعه افزایش داد می­توان از آن در کنترل سوسک کلرادوی سیب­زمینی استفاده نمود.

واژه­ های کلیدی: سوسک کلرادوی سیب­ زمینی, اسانس­های گیاهی, شاخص­های تغذیه ­ای