زهرا سادات موسوی

قرآن به زبان عربی و برای راهنمایی بشر و خطاب به انسان­ها نازل شده است، پس ظاهر واژه ها و جمله های آن برای انسان­ها پیامی قابل فهم و درک دارد. مفسر برای فهم و تبیین قرآن به منابع و علومی نیاز دارد. علوم مورد نیاز علومی هستند که مفسر در پرتو آنها یا از منابع بهره بیشتر و بهتری می برد و یا از متن آیه ابهام زدایی می­کند و آن را استنطاق می کند. ازجمله این علوم علم نحو و ساختارشناسی است که تسلط بر این دانش در فرایند تفسیر نقش بنیادینی در فهم ظواهر آیات الهی دارد. بسیاری از علما و پژوهش­گران علم نحو را به­دلیل کمک در درک مفاهیم الفاظ درکنار علوم مرتبط از مهمترین علوم قرآن می­دانند. تفاوت نظر در نکته های نحوی و ساختاری آیات می تواند باعث تفاوت در فهم منظور آیات شود. در پژوهش حاضر نقش تفاوت های ساختاری در فهم منظور سه آیه بررسی شده است. در آیه هفتم سوره آل عمران تعیین نوع  حرف واو در قسمت «ما یعلم تاویله الا الله والراسخون فی العلم» و تعیین مرجع ضمیر ه در فراز «ابتغاء الفتنه وابتغاء تاویله» باعث تفاوت نظر مفسران در دو موضوع دانایان به تاویل و گستره تاویل شده است. در آیه سی­وپنجم سوره یس تفاوت­نظر مفسران در موصوله یا نافیه­بودن حرف ما باعث تفاوت پیام گیری ایشان از آیه درمورد دخیل­بودن انسان در ثمرات زمین شده است. در آیه شصت­وهشتم سوره قصص تفاوت دیدگاه در نوع  حرف ما و حالت صرفی خیره اختلاف­نظر درمورد اختیار انسان را زمینه سازی کرده است.

علوم بایسته تفسیر, علم نحو, تفاوت های نحوی, تفاوت های ساختاری