سیده ام البنین قاسمیان - گروه دامپزشکی، واحد بهبهان، دانشگاه آزاد اسلامی، بهبهان، ایران
فروتن صالحی نژاد - گروه دامپزشکی، واحد بهبهان ،دانشگاه ازاد اسلامی، بهبهان، ایران

هدف از این مطالعه، بررسی اثرات آنتی اکسیدانی و محافظتی عصاره گیاه خرفه بر آسیب های توکسیک ناشی از تجویز بوسولفان بر برخی شاخص های اسپرمی در دستگاه تناسلی مدل رت نر بود. ۴۰ سر موش نر بالغ نژاد ویستار با وزن ۲۵۰-۲۸۰ گرم به طور تصادفی به ۴ گروه ۱۰ تایی شامل، گروه های دریافت کننده بوسولفان، بوسولفان+غلظت ۵ درصد عصاره خرفه، بوسولفان+غلظت ۱۰ درصد عصاره خرفه به مدت ۵ هفته و گروه کنترل تقسیم شدند. میانگین شاخص های اسپرمی ماننددرصد اسپرم های زنده، اسپرم های متحرک پیش رونده در هرگروه مقایسه شدند. میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز،کاتالاز و مالون دی-آلدئید در بیضه رت ها ارزیابی و مقایسه شد، همچنین بررسی های بافت شناسی در گروه های مختلف انجام شد.میانگین هر سه شاخص اسپرم به طور معنی داری در گروه بوسولفان نسبت به همه گروه ها کاهش نشان داد (۰۵/۰P<). بیشترین میزان مالون دی آلدئید و کمترین فعالیت آنزیمی سوپراکسید دیسموتاز مربوط به گروه بوسولفان، سپس هر دو غلظت عصاره خرفه و گروه کنترل بود (۰۵/۰P<). فعالیت آنزیم کاتالاز در گروه‎ های بوسولفان و دو غلظت ۵ و ۱۰% عصاره خرفه اختلاف معنی داری نداشت (۰۵/۰P>) و گروه کنترل بیشترین فعالیت آنزیمی کاتالاز نسبت به سایر گروه ها نشان داد (۰۵/۰P<). نتایج هیستوپاتولوژی، نشان از بالاتر بودن امتیازدهی جانسون در هر دو گروه درمانی نسبت به گروه بوسولفان و کمتر بودن آن نسبت به گروه کنترل داشت(۰۵/۰P<). نتایج نشان داد، عصاره خرفه بدون وابستگی به غلظت می تواند اثرات توکسیک ناشی از بوسولفان در دستگاه تولید مثلی نر و اسپرماتوژنز را از طریق کاهش اکسیداسیون اسیدهای چرب غشا و افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز کاهش دهد.

بوسولفان, خرفه, کاتالاز, مالون دی آلدئید, سوپراکسید دیسموتاز, شاخص های اسپرمی