عاصفه لطیفی - موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
محمد علی کیه بادرودی نژاد - محقق گروه برق و کامپیوتر دانشگاه دالهوزی کانادا.
محمدرضا علیزاده - هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور.

غیریکنواختی در خشک کردن شلتوک با استفاده از خشک کن بستر خوابیده متداول درکارخانه های شالیکوبی یکی از عوامل موثر بر افزایش درصد شکستگی برنج و ضایعات در مرحله تبدیل محسوب می شود. به منظور بهینه سازی فرایند خشک کردن، یک دستگاه خشک کن بسترخوابیده مجهز به همزن و سیستم کنترل خودکار رطوبت شلتوک در مقیاس آزمایشگاهی طراحی و ساخته شد و کارایی آن مورد ارزیابی قرار گرفت. متغیرهای آزمایش، نوع خشک کن در دو سطح (مجهز به همزن و سیستم کنترل رطوبت (خشک کن هوشمند) و بدون همزن (رایج)) و نوع شلتوک در چهار سطح (طارم هاشمی، گوهر، طارم محلی و شیرودی) بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد، زمان خشک کردن شلتوک از رطوبت ۲/۱۴ درصد به رطوبت ۵/۸ درصد در خشک کن رایج به طور میانگین ۱/۴۳ ساعت و با خشک کن هوشمند ۲/۱۴ ساعت به طول انجامید. میانگین نرخ خشک کردن برای چهار رقم در خشک کن خوابیده ۱۳۵/۰ و در خشک کن هوشمند ۴۱۲/۰ درصد بر ساعت بوده است. اثر رقم بر راندمان تبدیل و راندمان برنج سالم (۰۱/۰p<) و اثر نوع خشک کن بر راندمان برنج سالم (۰۵/۰p<) معنی دار بود. بیشترین راندمان تبدیل و راندمان برنج سالم در رقم هاشمی (به ترتیب ۲/۶۹ و ۷/۸۷ درصد) و کمترین آن در رقم شیرودی (به ترتیب ۲/۶۲ و ۸/۵۷ درصد) به دست آمد. راندمان برنج سالم در خشک کن رایج به طور میانگین ۹/۶۷ درصد و در خشک کن هوشمند ۲/۷۳ درصد تعیین شد. نوع خشک کن تاثیر معناداری بر سفیدی رنگ ارقام نداشت. از بین چهار رقم فقط طارم هاشمی سفیدی رنگ بیشتری در خشک کن هوشمند نشان داد.

خشک کن شلتوک, درجه سفیدی, راندمان برنج سالم, نرخ خشک کردن