زینب غلامی کوپائی - دانشجوی ارشد مهندسی معماری موسسه آموزش عالی دانش پژوهان پیشرو ، اصفهان
بهرام شاهدی - استادیار گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان
الهام حسینی - استادیار گروه معماری و شهرسازی دانشگاه غیرانتفاعی شهید اشرفی اصفهان، اصفهان

یکی از مطرح ترین چالش های عصر حاضر افزایش تعداد سالمندان و کمبود کاشانه های سالمندان با طراحی استاندارد در جهت رفع نیازهای آنان می باشد. اکثر این کاشانه ها در ایران با تغییر کاربری بدون اهمیت به خواست و نیاز سالمندان طراحی شدهاند. در کاشانه های سالمندان بیشتر حالت موسسه بودن دارد. از نظر فیزیکی ، این کاشانه ها شبیه به بیمارستان بوده که باعث عدم وجود حس مکان در محیط شده و در نهایت بیماری هایی نظیر افسردگی در ساکنان ایجاد می شود همچنین در پی شیوع کووید-۱۹ در چند سال اخیر در جهان راهکارهایی مثل فاصله اجتماعی در محیط ساختمانی تاثیرگذار بوده است . از این رو بررسی عوامل موثر بر ایجاد حس مکان و تعلق ساکنان به خانه سالمندان از دیدگاه کیفیات محیطی مرتبط ، از اهمیت ویژهای برخوردار است . این پژوهش با هدف طراحی کاشانه ای برای سالمندان که بتوانند در هر شرایطی (مثل کووید-۱۹) ، احساس کنند عضوی از جامعه هستند و در نهایت بتوانند به حس مکان و نشاط قابل توجهی در آن مکان دست یابند در شهر اصفهان و به روش توصیفی -تحلیلی اجرا شد. با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای ، ۳۸۴ نفر شهروند ۵۰ تا ۹۰ ساله به صورت تصادفی انتخاب و از طریق پرسشنامه آنلاین و چاپ شده مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از نرم افزار spss تحلیل شد. نقش هفت عامل فضای جمعی ، آموزشی ، پیاده روی ، دسترسی آسان در فضای داخلی و خارجی ، همانندسازی کاشانه سالمندان به خانه ، عوامل کالبدی و وجود بیماری های واگیردار در طراحی کاشانه سالمندان مورد بررسی قرار گرفت . پایایی به دست آمده حاصل از پرسشنامه (۹۳۵/۰) بود . یافته ها نشان داد سه عامل ۱- استقلال (داشتن فضای شخصی مانند اتاق) ۲-غنای حسی ۳- تنوع و جذابیت بیشترین نظر موافق را در طراحی خانه سالمندان به خود اختصاص داده بود.

سالمندان؛ نشاط؛ کاشانه ی سالمندان؛ حس مکان؛ طراحی