کیومرث سهیلی - دانشیار دانشگاه رازی، کرمانشاه، دانشکده اقتصاد و مدیریت
مریم نفیسی مقدم - پژوهشگر پسادکترا، دانشگاه رازی، کرمانشاه، دانشکده اقتصاد و مدیریت

هدف از تحقیق حاضر بررسی جایگاه تعاونیهای کشاورزی در استانهای ایران و عوامل اقتصاد کلان موثر بر آنها در بازه زمانی ۱۳۹۷-۱۳۹۰ است. با توجه به عدم دسترسی به داده های تولید تعاونیهای کشاورزی، در این تحقیق در مرحله اول با استفاده از منطق فازی و متغیرهای تعداد تعاونیها، تعداد نیروی کار شاغل و سرمایه تعاونیهای کشاورزی شاخصی تحت عنوان شاخص توسعه تعاونیهای کشاورزی طراحی شد. سپس با استفاده از رویکرد داده های تابلویی به بررسی عوامل موثر بر توسعه تعاونیهای کشاورزی در استانهای ایران پرداخته شد. نتایج رویکرد منطق فازی نشان داد که استانهای مازندران، خراسان رضوی، کرمان، گلستان، خوزستان، فارس، گیلان و کرمانشاه به ترتیب بیشترین سطح توسعه یافتگی تعاونیهای کشاورزی را دارند. استانهای قزوین، قم، خراسان جنوبی و البرز نیز کمترین سطح توسعه تعاونیهای کشاورزی را در دوره مورد بررسی داشتند. برآورد رویکرد داده های تابلویی نیز نشان داد که نرخ ارز و نرخ تورم اثر منفی و معناداری بر توسعه تعاونهای کشاورزی در ایران دارند. همچنین ارزش افزوده بخش کشاورزی اثر مثبت و معناداری بر توسعه تعاونیهای کشاورزی دارد.

تعاونی کشاورزی، نرخ تورم، ارزش افزوده، منطق فازی، داده های تابلویی، ایران.