شروین صدفیان - دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
مهدی باشی زاده - دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
حسام الدین اکبرین - استادیار بخش اپیدمیولوژی و بیماریهای مشترک، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران

توسعه و کشف روش های نوین در تولید واکسن های دامپزشکی کارآمد تر و ارزان تر، همیشه از مهم ترین حوزه های مورد توجه در علوم دامپزشکی بوده است . در سال های اخیر با کشف وزیکول های خارج سلولی و به ویژه اگزوزوم ها (وزیکول های خارج سلولی کوچک که حامل درشت مولکول های متنوعی با منشا سلول ترشح کننده خود هستند)، بخش مهمی از پژوهش های علمی و سرمایه گذاری های حوزه دامپزشکی ، منعطف بر تولید و توسعه واکسن های مبتنی بر اگزوزوم ها شده است . استفاده از وزیکول های خارج سلولی به دلیل وجود پروتئین های غشایی مادری ، در نهایت باعث عرضه آنتی ژن مورد نظر به شکل آسان تر و بدون خطر عفونت ناشی از واکسیناسیون می گردد. اگرچه تاکنون عمده مطالعات در حوزه پزشکی بوده است اما بنا بر شواهدی از جمله شباهت زیست شناختی اگزوزوم ها در گونه های مختلف ، ترشح اگزوزوم ها از اکثر سلول های زنده اعم از پر یاخته و تک یاخته و همچنین مطالعات انجام شده بر مدل های حیوانی ، می توان با قطعیت گفت آینده روشنی در این حوزه وجود خواهد داشت . تلاش های مبتنی بر این عرصه در دامپزشکی تا کنون بیشتر در حوزه بیماری های انگلی به ویژه بیماری های ناشی از تک یاخته ها بوده است . پژوهش های قابل توجهی در تولید واکسن هایی برای گونه های آیمریا، لیشمانیا، توکسوپلاسما و ... انجام شده است . همچنین در مطالعه ای تاثیر وزیکول های خارج سلولی مایکوباکتریوم در تحریک سیستم ایمنی بررسی شده است . علی رغم چالش برانگیز بودن تولید واکسن های ویروسی ، این تکنولوژی پتانسیل خوبی را در تولید واکسن برای خانواده کروناویریده نشان داده است . بدیهی است به دلیل ارزش بالای اقتصادی دام های صنعتی و یا مسائل عاطفی حیوانات همراه، کشف تکنیک های نوین به صرفه و دقیق در طراحی واکسن با استقبال فراوانی روبه رو خواهد شد.

اگزوزوم، وزیکول های خارج سلولی ، واکسن ، دامپزشکی