ملیکا راستگو - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
فرزین نصیری صالح - استادیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
عباس خاشعی سیوکی - استاد گروه علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند،ایران

برداشت بی­رویه از منابع آب زیرزمینی به عنوان یک منبع ضروری برای مصارف شرب، مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک، کیفیت آن را تهدید می­ کند. کیفیت پایین آب های زیرزمینی به دلیل نفوذ آب شور به سفره های زیرزمینی، سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می دهد، بنابراین ارزیابی کیفیت آب های زیرزمینی امری مهم است. در تحقیق حاضر نتایج ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب در آبخوان دشت بیرجند واقع در استان خراسان­ جنوبی با استفاده از شاخص آلودگی آب­های زیرزمینی (PIG) ​​توضیح داده شده است. در این مطالعه داده های کیفی PH، TDS، منیزیم، سدیم، کلسیم، کلر، نیترات، فلوراید، بی­کربنات، سولفات و پتاسیم مربوط به ۲۰ حلقه چاه برای سال ۱۳۹۸-۱۳۹۹ جمع آوری شد. به ­­منظور محاسبه شاخص PIG نقشه پارامترها با استفاده از روش درون­یابی مناسب (کریجینگ و IDW) بر مبنای خطای RMSE و R۲ در محیط ArcGIS تهیه و از استاندارد آب شرب WHO، به عنوان رهنمود استفاده شد. با توجه به وجود اثرات محلی پارامترهای مختلف و وجود برخی پارامترهای کیفی غالب در سطح آبخوان، برای افزایش دقت الگوی PIG از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای اصلاح وزن ­ها و توسعه یک شاخص بهینه محلی استفاده شد. نقشه شاخص آلودگی اصلاح شده (LPIG)، مقدار شاخص را درحدود ۵/۵-۸/۰ گزارش می­دهد و سطح کیفی آبخوان را به ۵ دسته با آلودگی ناچیز، کم، متوسط، زیاد و خیلی­ زیاد تقسیم می­کند که به ­ترتیب ۷/۹، ۵/۱۵، ۹/۳۵، ۹/۲۳ و ۱/۱۵ درصد از سطح منطقه را پوشش می­دهد. آلودگی زیاد و بسیار­زیاد نواحی غرب و جنوب­ غرب آبخوان به فعالیت ­های کشاورزی دراین نواحی مرتبط است.

آبخوان دشت بیرجند, آب زیرزمینی, AHP, LPIG, PIG