علی حسین احمدی - مدرس دانشگاه افسری امام علی(ع) و دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص)
رضا جهان فر - دانشجوی دکترای تخصصی جامعه شناسی ورزش، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

بررسی دوران دفاع مقدس و تجزیه و تحلیل نبردهای انجام شده در آن دوران بیانگر آن است که علم و دانش بسیاری از فرماندهان میدان جنگ باعث بروز خلاقیت و نبوغ نظامی آن ها و درنتیجه اتخاذ تصمیم مناسب، سریع و دقیق به منظور مقابله با هرگونه رخداد غیرمنتظره و سپس هدایت و فرماندهی اثربخش و موفقیت آمیز عملیات و کسب پیروزی رزمندگان شده است. این پژوهش با هدف «بررسی و تجربه نگاری خلاقیت و نبوغ نظامی سه تن از فرماندهان دارنده نشان فتح در ارتش جمهوری اسلامی ایران در کسب پیروزی های دوران دفاع مقدس» که ناشی از علم و دانش آنان است، به منظور ارائه الگوهای دانشی کارآمد و اثربخش به فرماندهان حال و آینده نیروهای مسلح انجام شده است. این سه فرمانده از نیروهای زمینی ، هوایی و دریایی انتخاب شدند و تلاش پژوهشگران برای پاسخ به این سوال بوده است که چگونه از ترکیب ویژگی ها و قابلیت های فرماندهان، به ویژه علم و دانش آنان در قالب «نبوغ نظامی»، پیروزی و موفقیت رزمندگان ایران در یک عملیات نظامی رقم می خورد؟ بنابراین تحقیق با استفاده از رویکرد ترکیبی و روش های کیفی؛ اسنادی و تاریخ شفاهی انجام شده و در این راستا، هم اسناد و مدارک و کتب و منابع موجود درخصوص فرماندهان مطرح ارتش در دوران دفاع مقدس مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند و هم با تعدادی از فرماندهان در قید حیات درباره خود و هم رزمانشان مصاحبه شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که نبوغ نظامی بسیاری از فرماندهان ارتش در دوران دفاع مقدس که ناشی از علم و دانش آنان است، شرایط سخت و ناگوار جنگ را که هر لحظه احتمال شکست نیروهای خودی وجود داشته، به نفع رزمندگان دلیر ایرانی تغییر داده و پیروزی قاطع آنان در جنگ با دشمن را رقم زده است. در اینجا نقش دانش و علم نظامی مشخص و بارز است.

علم و دانش، نبوغ نظامی، خلاقیت و نوآوری، فرماندهان، ارتش