ناصر برک پور - استاد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
محمدرضا انصاری - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

در عصر کنونی افزایش نابرابری­ها و محرومیت­های شهری به یکی از مهم­ترین مسائل در میان مشکلات و چالش­های نوظهور شهری تبدیل شده است و شکاف بین ثروتمندان و فقرا در بسیاری از کشورها در ۳۰ سال گذشته به بالاترین سطح خود رسیده است. از سوی دیگر برنامه­های توسعه به عنوان یکی از مهم­ترین ابزار مدیریت و برنامه­ریزی شهر­ها می­توانند با بهره­گیری از جامع­ترین و کارآمدترین رویکرد­ها نظیر پایداری اجتماعی در جهت مقابله با این مشکلات و چالش­ها تهیه و تدوین شوند. شهر زنجان در سال­های گذشته شاهد افزایش انواع نابرابری­ها و محرومیت­های شهری بوده است. از این­رو هدف اصلی این تحقیق بررسی و ارزیابی میزان توجه برنامه­های توسعه شهری و منطقه­ای زنجان به پایداری اجتماعی شهری است. در این تحقیق با بهره­گیری از روش ارزیابی کیفیت برنامه­ها از طریق تکنیک تحلیل محتوا و با استفاده از ۱۴ بعد و ۴۷ متغیر پایداری اجتماعی به ارزیابی برنامه­های توسعه شهری و منطقه­ای زنجان پرداخته شده است. نتایج حاصل از یافته­های تحقیق نشان     می­دهد، این برنامه­ها در دهه­های گذشته نتوانستند بصورت مطلوب و دقیق راهکارها و سیاست­های پایداری اجتماعی را در محتوای خود منعکس کنند. همچنین در ارزیابی این برنامه­ها مشخص گردید موضوع پایداری اجتماعی در برنامه­های شهری بیشتر از برنامه­های منطقه­ای منعکس گردیده است. علاوه بر این­ها در بررسی میزان توجه به ابعاد پایداری اجتماعی و اولویت­بندی آن­ها در این تحقیق مشخص شد که ابعاد و موضوعات اساسی و نوین پایداری اجتماعی از جمله سرزندگی، انسجام اجتماعی، سرمایه اجتماعی، حکمروایی و مشارکت کمتر از موارد دیگر در مجموع برنامه­ها منعکس گردیده است.

ارزیابی, برنامه های توسعه شهری و منطقه ای, پایداری اجتماعی, شهر زنجان