حسن فتحی زاد - دکتری بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، ایران
محمد علی حکیم زاده اردکانی - گروه احیا و مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه یزد، ایران

آب زیرزمینی از مهم­­ترین منابع طبیعی در جهان است. آب­های زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه خشک به ویژه استان یزد با بارش اندک و ناکافی بودن منابع آب سطحی، منبع اصلی تامین آب در مصارف مختلف به شمار می رود. هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین کیفیت آب زیرزمینی استان یزد با نوع سازندها است. در این تحقیق برای بررسی کیفی نمونه آب زیرزمینی، ۲۱۷ حلقه چاه و قنات شبکه پایش شرکت آب منطقه ی یزد در تیرماه سال ۱۳۹۱، از پارامترهای اندازه گیری شده کاتیون ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم)، آنیون ها (کربنات و بی کربنات ، کلرید و سولفات) اصلی موجود در آب، قابلیت هدایت الکتریکی (EC)، کل نمک های محلول در آب (TDS)، نسبت جذب سدیم (SAR) و pH استفاده شد. ارزیابی کیفیت آب با روش های دیاگرام پایپر، دیاگرام ویلکاکس و دیاگرام شولر انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیش­ترین ضریب تغییرات مربوط به EC، TDS و +Ca۲ با مقدار به ترتیب ۲۹/۱۰۲، ۶۴/۱۰۱ و ۸۴/۱۰۰ است و بر اساس نمودار پایپر آب زیرزمینی منطقه موردمطالعه در تیپ آب های سخت و کاملا سخت واقع شده است. با توجه به نمودار ویلکوکس آب زیرزمینی استان یزد، کیفیت آب منطقه برای مصارف کشاورزی خیلی شور و نامناسب است و در کلاس های C۲S۲ و C۴S۲ با ۴۶/۰ درصد و کلاس های C۳S۴ و C۴S۴ به ترتیب با ۲۶/۳۲ و ۲۲/۵۶ درصد کم­ترین و بیش­ترین سهم را دارند. در بررسی نمودار شولر غالب آب های نمونه برداری شده با کیفیتی در رده خوب تا غیرقابل شرب قرار دارند. این آب ها از نظر بی کربنات و منیزیم نسبت به سایر وضعیت بهتری دارند.

خشک و نیمه خشک, نمودار ویلکوکس, نمودار پایپر, نمودار شولر, استان یزد