جواد معتمدی - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. (مسوول مکاتبات)
مرتضی خداقلی - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
راضیه صبوحی - کارشناس پژوهش، بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران.
علیرضا افتخاری - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

زمینه و هدف: تغییرات اقلیمی در دو دهه اخیر، یک موضوع جدی بوده است و بسیاری از مطالعات، بر روی جنبه های مختلف آن متمرکز شده اند. بنابراین، ضرورت دارد که رویشگاه بالقوه گونه های شاخص مرتعی، در حال حاضر و سال های آینده، تحت مدل های هشدار اقلیمی، مشخص گردد. از این رو، در پژوهش حاضر، با تهیه نقشه رخداد پیش بینی گستره کنونی و آینده گونه Bromus tomentellus، تحت دو مدل هشدار اقلیمی (سناریو Rcp۴.۵ و Rcp۸.۵)، جابجایی آن، در عرض های جغرافیایی، در سطح اکوسیستم های مرتعی استان اردبیل، مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور،  در فصل رویش ۱۳۹۹، از ۱۹ متغیر زیست اقلیمی و سه متغیر فیزیوگرافی و مدل رگرسیون لجستیک، برای تعیین کمیت تغییر اقلیم در سه دهه آینده (سال ۲۰۵۰) و بررسی دقیق اثرات آن بر تغییر گستره گونه B. tomentellus در حال حاضر و آینده، استفاده شد. نقشه های خروجی نیز با احتمال رخداد بین صفر تا یک، به چهار طبقه؛ رویشگاه نامناسب (۲۵/۰-۰)، رویشگاه تقریبا مناسب (۵/۰-۲۵/۰)، رویشگاه با تناسب بالا (۷۵/۰- ۵/۰) و رویشگاه با تناسب خیلی بالا (۱-۷۵/۰)، گروه بندی شد و با استناد به ضرایب متغیرها در روابط رگرسیونی، متغیرهای موثر برای گستره کنونی و آینده، معرفی گردید. یافته ها: میانگین دمای سالانه (BIO۱)، دامنه دمای سالانه (BIO۷) و میانگین دمای سردترین فصل (BIO۱۱)، بیشترین اهمیت را برای تناسب رویشگاه دارند که مقادیر آنها، با سخت تر شدن شرایط اقلیمی، افزایش می یابد. میانگین دمای سالانه رویشگاه های مناسب، طی سه دهه آینده، ۶/۱ تا ۱/۲ درجه سانتی گراد، افزایش خواهد داشت. ارتفاع رویشگاه های مناسب نیز، ۱۱۵ تا ۱۹۰ متر، بیشتر خواهد شد. در نتیجه، سطح رویشگاه مناسب آن، در واکنش به تغییرات اقلیمی، کمتر می شود. همچنین تحت سناریوی های اقلیمی، ۲/۳۰ درصد از رویشگاه های مناسب خود را در سال ۲۰۵۰، از دست خواهد داد و رویشگاه های نامناسب فعلی نیز، ۴/۲۹ درصد افزایش خواهد یافت. بحث و نتیجه گیری: در مجموع؛ تغییر اقلیم و افزایش شاخصه های دمایی، باعث حرکت گونه B. tomentellus به سمت عرض های جغرافیایی بالاتر در امتداد گرادیان ارتفاعی، خواهد شد. از این رو، طی سه دهه آینده، خطر حذف آن از اکوسیستم های مرتعی استان اردبیل، وجود دارد.

اکوسیستم های مرتعی, رگرسیون لجستیک, سناریو اقلیمی, مدل پراکنش گونه ای