محمدرضا محبوبی - عضو هیات علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
محمدرضا شهرکی - کارشناس ارشد اداره آموزش و ترویج، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، گرگان، ایران
آمنه آورند - دانشگاه پیام نور، واحد تهران مرکز، ایران

این تحقیق با هدف شناخت علل عدم مشارکت مرتع داران در طرح تبدیل دیم زارهای کم بازده به مراتع دست کاشت انجام شد. تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری شامل ۱۳۲ مرتع دار غیرمشارکت کننده در طرح در ۱۷ سامان عرفی در مراتع شمالی شهرستان گنبدکاووس بود که با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده، ۹۸ نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه انجام شد. روایی محتوایی و ظاهری پرسش نامه با استفاده از نظرات متخصصان ترویج و مرتع به دست آمد. تعیین اعتبار پرسش نامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ انجام شد و مقدار ضریب ۹۲۶/۰ به دست آمد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS۲۳ انجام شد. نتایج نشان داد که مهمترین علل عدم مشارکت مرتع داران در طرح، تمایل به استفاده از زمین مرتعی برای کشت محصولات کشاورزی به دلیل نیاز به درآمد کشاورزی، پایین بودن درصد سود حاصل از فروش بذر گیاهان مرتعی، عدم اعتماد مرتع داران به بیمه محصولات مرتعی، درآمد پایین مرتع داری در مقایسه با کشت محصولات زراعی با تبدیل دیم زارهای کم بازده به دست کاشت و نداشتن سرمایه کافی برای تبدیل دیم زارهای کم بازده به مراتع دست کاشت است. با استفاده از شیوه تحلیل عاملی، علل عدم مشارکت مرتع داران در طرح تبدیل دیم زارهای کم بازده به مراتع دست کاشت در ۲۰ عامل خلاصه شدند که ماهیت فردی، اقتصادی، اجتماعی، سازمانی، حقوقی و فنی داشتند. این عوامل بیش از ۷۶ درصد از واریانس علل عدم مشارکت مرتع داران را در طرح تبیین می کنند.

دام, سامان عرفی, شهرستان گنبدکاووس, مرتع, مشارکت