امیر مسعود پویافر - دانشجوی دکترای علوم مرتع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران
حسین ارزانی - استاد، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
سیداکبر جوادی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران
اصغر طهماسبی - استادیار، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

این تحقیق با هدف شناسایی شاخص های اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی موثر بر مدل زنبورداری در مراتع، در منطقه سرایان استان خراسان جنوبی انجام شد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، از نظر روش توصیفی – تحلیلی و از لحاظ جمع آوری داده ها نیز دارای ماهیت کمی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مرتع داران منطقه سرایان بوده که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، تعداد ۱۸۰ مرتع دار به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نظر، پرسش نامه محقق ساخته بود که با هدف بررسی میزان تمایل مرتع داران به زنبورداری در مرتع و تعیین شاخص های اصلی عدم استقبال آنان از این نوع معیشت طراحی شده و با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته، تکمیل و با نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. پایایی پرسش نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ ۸۶/۰ به دست آمد. نتایج نشان داد در ۷/۶۱ درصد از مرتع داران، میزان تمایل به زنبورداری، زیاد و خیلی زیاد گزارش شده است. به طوری که بین سن (در سطح ۹۹ درصد)، سطح تحصیلات (در سطح ۹۹ درصد) و درصد وابستگی به مرتع (در سطح ۹۵ درصد) با تمایل به زنبورداری در مرتع همبستگی معنی داری وجود دارد. هر چند این همبستگی در مورد سن و درصد وابستگی به مرتع به صورت منفی بوده است. نتایج رتبه بندی شاخص های مهم عدم استقبال مرتع داران از زنبورداری نیز نشان داد که شاخص های دانش، آگاهی و مهارت ناکافی، امنیت کندوها در مرتع، روحیه کم خطرپذیری و مالکیت مرتع مهمترین شاخص های اجتماعی، هزینه تامین نهاده، انتقال و نگهداری کندوها در مرتع مهمترین شاخص اقتصادی و شاخص های کوتاهی دوره گل دهی گیاهان مرتعی، پوشش گیاهی ضعیف، فقدان منابع آب کافی و خطر ات محیطی (خشکسالی، طوفان، آفات و بیماری ها) مهمترین شاخص های اکولوژیکی از دیدگاه مرتع داران بودند.

شایستگی, معیار اقتصادی- اجتماعی, مرتع داران, زنبورداری, سرایان