بهنوش کریمی مفرح - گروه مرتع وآبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی وعلوم زمین دانشگاه کاشان
منصوره قوام - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی وعلوم زمین دانشگاه کاشان
عبدالنبی عبده کلاه چی - هیات علمی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

پایش تغییرات مراتع این امکان را فراهم می کند که در زمینه به­کارگیری برنامه های مدیریتی و حفاظتی با آگاهی تصمیم گیری شود. هدف از این پژوهش پایش تغییرات مراتع در بازه های پنج ساله در دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ با استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار ENVI می باشد. در این راستا ابتدا تصاویر لندست در زمان های مورد نظر تهیه گردید. با استفاده از روش­های حداقل فاصله، ماهالانوبیس، حداکثر احتمال و درخت تصمیم و با اعمال سه شاخص NDVI، EVI و SAVI تصویر سال ۲۰۱۶ طبقه بندی شد. سپس با ارزیابی دقت توسط ضریب کاپا و صحت کلی، بهترین روش طبقه بندی استخراج گردید. در نتیجه سایر تصاویر برای سال های گذشته در بازه زمانی موردمطالعه با این روش طبقه بندی و پنج کلاس تحت عنوان مراتع کم تراکم، نیمه متراکم، متراکم، فاقدپوشش و باغ ها و اراضی کشاورزی با توجه به موضوع موردمطالعه استخراج شد. همچنین نقاط تعلیمی به صورت برداشت زمین و از روی تصاویر به صورت ROI انتخاب شد. نتایج نشان داد که روش درخت تصمیم با اعمال شاخص SAVI، با دقت ۷۳/۹۴ بالاترین دقت را تولید کرد. بدین­ترتیب، با اینکه مساحت مراتع کم­تراکم و نیمه­متراکم در سال ۲۰۰۵ و مراتع متراکم در سال ۲۰۱۰ افزایش پیدا کرده اما در مجموع در طی بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، هر سه کلاس مراتع کاهش، البته میزان کلاس فاقدپوشش به میزان قابل توجه و کلاس باغ ها و اراضی کشاورزی به میزان کم افزایش داشته اند. همچنین براساس یافته ها در دوره زمانی مورد مطالعه، رفتار شاخص ها شبیه هم است. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ شاخص ها دارای روندی افزایشی هستند اما در سال ۲۰۱۵ از میزان آنها کاسته می شود. ازاین­رو می توان گفت طی اقدامات تخریب مراتع به ویژه در مراتع کم تراکم و نیمه متراکم کاهش یافته و بر میزان مناطق فاقد پوشش افزوده شود.

Monitoring of vegetation using satellite images in Damavand rangelands