محمدرضا دودمان کوشکی - کارشناس ارشد مهندسی نفت، گروه مهندسی نفت و گاز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ایران، تهران، کد پستی: ۷۷۵-۱۴۵۱۵
ابوالقاسم امامزاده - عضو هیئت علمی، گروه مهندسی نفت و گاز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

مخازن شکاف دار طبیعی ۲۰درصد از کل ذخایر نفت جهان را تشکیل می دهند. فرایند هدایت در این مخازن عمدتا در شبکه شکاف صورت می گیرد، در حالی که بخش عمده نفت در ماتریس است و پس از بازیابی اولیه نفت عمدتا در مخزن باقی می ماند. روش های ثانویه یا ثالث از جمله تزریق آب یا گاز در مخازن شکاف دار چندان کارآمد نیستند. یکی از روش های اصلاح برای کنترل و بهبود کارایی روش حجمی، تزریق فوم است. فوم در محیط متخلخل، یک فاز گازی پراکنده در خلال یک فاز مایع است که عمدتا از لایه های نازکی به نام لاملا ساخته شده است. لاملا به واسطه جذب سطحی در واسط گاز/مایع پایدار می شود. در این مقاله، آزمایش هایی جهت بررسی مکانیزم جابه جایی نفت در حین تزریق گاز و فوم در یک محیط متخلخل شکاف دار شفاف انجام شده است. از مواد شفاف مانند شیشه برای ساختن مدل های کوچک و بررسی جوانب مختلف جابه جایی مایعات در مقیاس حفره استفاده شده است. جابه جایی مایعات با استفاده از این مدل های کوچک مشاهده شده است و با توجه به خصوصیات هندسی و فیزیکی مایعات، گازها و جامدات ارائه شده بررسی می شوند. دسته بندی فوم ها بر اساس اندازه حباب و کسر گاز صورت می گیرد. استحکام فوم بر اساس میزان افت فشار در محیط شکاف اندازه گیری می شود. برای پایین آوردن فشار به یک فوم بسیار قوی و در نتیجه حباب های بسیار کوچک نیاز خواهیم داشت. بهره وری پایین تزریق گاز در مخزن شکاف دار ما را مجبور به استفاده از فوم به جای گاز می کند تا مقاومت کانال شکاف در برابر مایع تزریق شده افزایش یافته و تحرک گاز تحت کنترل درآید.

مخزن شکاف دار طبیعی, تزریق گاز, فوم, مدل های کوچک, جابه جایی نفت