منا کاشانچی - گروه بیوتکنولوژی صنعت و محیط، پژوهشکده علوم پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
الهه پورفخرایی - گروه بیوتکنولوژی صنعت و محیط، پژوهشکده علوم پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
میترا پارسا - گروه بیوتکنولوژی صنعت و محیط، پژوهشکده علوم پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
امینه زینالی - گروه بیوتکنولوژی صنعت و محیط، پژوهشکده علوم پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi) یک گیاه میوه دار است که به دلیل خواص غذایی و دارویی مورد توجه بسیار قرار گرفته است. چرخه زایشی کوتاه و حساسیت میوه ها به آفات از محدودیت های اصلی کشت این گیاه است. استفاده از روش­های ریزازدیادی برای تولید عروسک پشت پرده به عنوان راهکاری کاربردی مطرح است. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر محیط های کشت و تنظیم کننده های رشد مختلف روی جوانه زنی بذر و رشد دانه عروسک پشت پرده با استفاده از روش کشت بافت و نیز ارائه پروتکل مناسب برای ریزازدیادی این گیاه انجام شد. برای بررسی بیشترین درصدجوانه زنی، بذرها در دو نوع محیط کشت (موراشیگ و اسکوگ تغییر یافته و آب مقطر) و سه بستر نگهدارنده مختلف (آگار گیاهی، ماسه و کاغذ فیلتر) کشت داده شدند. برای اندام زایی گیاه عروسک پشت پرده از دو روش باززایی مستقیم (جداکشت ساقه) و باززایی غیرمستقیم (کالوس های تولید شده از جداکشت های ساقه و برگ) استفاده شد. جداکشت ها در ترکیبات مختلف هورمونی  ۶-Benzylaminopurine (BAP) و ۲,۴-Dichlorophenoxyacetic acid (۲,۴-D) کشت شدند. بهترین محیط کشت برای جوانه زنی بذر، محیط کشت  MS (۲/۱) حاوی آگار گیاهی به عنوان تثبیت کننده (۹۷درصد) بود. بهترین جداکشت برای تولید کالوس، برگ و بهترین محیط کشت MS (۲/۱) حاوی ۴٬۲-دی کلروفنوکسی استیک اسید (۲ میلی گرم در لیتر) بود. بهترین محیط برای باززایی، MS (۲/۱) حاوی GA۳ (۵/۰ میلی گرم در لیتر) وBAP (۳ میلی گرم در لیتر) بود. بهترین هورمون برای اندام زایی مستقیم ساقه، BAP در غلظت های مختلف بود. بهترین محیط برای ازدیاد گیاهچه  MS (۲/۱) حاوی ۶- بنزیل آمینوپورین به میزان ۳ میلی گرم در لیتر و جیبرلیک اسید به میزان ۵/۰ میلی گرم در لیتر (بیش از ۲۵ شاخساره از هر نمونه بود. ریشه زایی با استفاده از قرار دادن گیاهچه ها در ایندول-۳-بوتیریک اسید (۱۵۰ میلی گرم در لیتر) به مدت یک هفته و سپس انتقال آن ها به MS (۲/۱) انجام شد. در نهایت گیاهچه های ریشه دار شده به خاک منتقل و سازگار شدند و بیش از ۹۵ درصد آن ها در گلخانه زنده ماندند. این نتایج پروتکلی را برای ریزازدیادی تجاری گیاهان عروسک پشت پرده پیشنهاد می کند.

باززایی, بذر, کالوس, کشت درون شیشه, BAP, Physalis alkekengi