فاطمه احمدلو - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عباس قمری زارع - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محسن کلاگری - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
آزاده صالحی - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مهدیه صالحی وژده نظری - کارشناس محقق پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

تحقیق حاضر با هدف استفاده از توانمندی ارقام پر محصول معرفی­شده برای تولید دورگ های جدید و ارزیابی صفات مورفولوژیک و آناتومیک نهال های دورگ بین­گونه ای P. nigra و P. deltoides انجام شد. در پروژه حاضر از پایه های نر و ماده کلن های برتر صنوبر نیگرا و دلتوئیدس که به لحاظ عملکرد تولید چوب و کیفیت تنه مناسب، عملکرد مناسبی داشته و به بخش اجرا معرفی شده اند، استفاده شد. در زمستان ۹۷ جوانه های حامل گل از شاخه های گلدار پایه ماده به­طول حدود ۶۰ الی ۱۰۰ سانتی متر از شاخه های انتهایی درخت جدا و در گلدان های ۲۰ لیتری حاوی مخلوط خاک، ماسه و کود دامی کاشته شدند. برای تهیه دانه گرده، تعداد کافی از شاخه های گل دار از شاخه درخت نر هر یک از گونه های P. nigra و P. deltoides جدا و در داخل ظرف آب قرار داده شده و با باز شدن شاتون های گل نر، گرده ها جمع آوری شدند. عمل گرده افشانی به وسیله قلموی آغشته به گرده به صورت گرد و غبار انجام شد. پس از رسیدگی کامل کپسول ها، خوشه ها (کاتکین) جمع آوری شده و تمامی کپسول های دورگ و آزاد گرده افشان سترون شده، به صورت شکاف­داده­شده در شرایط محیط کشتMS  ½ فاقد هورمون، کشت شدند. گیاهچه های تولیدشده در اندازه بلندتر از ۱ تا ۲ سانتی متری به جی فی پات با مخلوطی از پرلیت و پیت ماس و ماسه منتقل و در گلخانه نگهداری شدند و مشخصه های درصد آلودگی و ارتفاع گیاهچه های درون شیشه و تعداد گیاهچه های منتقل­شده به جی فی پات یادداشت شد. پس از سازگاری تدریجی، نهال های دورگ به گلدان های بزرگ انتقال یافتند و پس از دو سال بر اساس صفات کمی مانند ارتفاع، قطر یقه، شاخه و مشخصه های کمی و آناتومی برگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیش­ترین ارتفاع شاتون، تعداد و وزن کپسول در تلاقی آزادگرده افشان وجود داشت. تعداد ۲۸ نتاج از تلاقی های مختلف صنوبر به دست آمد. بیش­ترین ارتفاع ساقه در تلاقی هایPD♀xPS♂ (P. deltoides Marquette x P. deltoides Samsun) و PD♀xPB♂ (P. deltoides Marquette x P. nigra betulifolia ۱۷/۱۳) و بیش­ترین زاویه شاخه، سطح برگ و سطح ویژه برگ در تلاقی آزادگرده افشان PD♀ (P. deltoides Marquette) مشاهده شد.

دورگ گیری, صنوبر, کپسول, محیط کشت, نهال, وراثت پذیری