طیبه مصباح زاده - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
فرشاد سلیمانی ساردو - دانشجوی دکترا بیابانزدایی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
علی سلاجقه - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
غلامرضا زهتابیان - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
عباس رنجبر - دانشیار پژوهشکده هواشناسی و علوم جو، سازمان هواشناسی کشور، تهران، ایران
ماریو مارسلو - استاد موسسه تحقیقاتی هواشناسی ایتالیا

پدیده گردوغبار به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با سلامت عمومی جامعه دارد از اهمیت خاصی برخوردار است. محققان زیادی به دنبال روش­های کاهش اثرات مضر این پدیده هستند. به همین منظور داشتن اطلاعات کافی درباره ماهیت الگوی مکانی و زمانی این پدیده برای همه پژوهشگران از اهمیت خاصی برخوردار است. پدیده گردوغبار از خطرات طبیعی و مرسوم فلات مرکزی ایران است. در این مطالعه با استفاده از کدهای ۰۶ و ۰۷ اخذشده از ۵۰ ایستگاه سینوپتیک واقع شده در منطقه موردمطالعه به واکاوی آماری در مقیاس سالانه و ماهانه در دوره آماری ۲۰۰۶ الی ۲۰۱۸ پرداخته شد. همچنین الگوی مکانی روزهای گردوغبار با دیدهای افقی کمتر از ۱۰۰۰ متر ، ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر و ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر در منطقه موردمطالعه ترسیم شد. نتایج نشان داد در دید افقی کمتر از ۱۰۰۰ متر،  ایستگاه زاهدان با ۱۱۳ روز و همچنین ایستگاه طبس با ۹۱ روز گردوغبار از فراوانی بالاتری برخوردار هستند. ضمنا ایستگاه­های زاهدان و شهر رضا با تعداد روزهای گردوغبار ۹۱ و ۵۵ روز با دید افقی بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر نیز دارای بالاترین فراوانی روزهای گردوغبار در منطقه موردمطالعه بودند. همچنین نتایج نشان داد که ایستگاه­های سینوپتیک طبس با ۶۶۱ روز ، اراک با ۵۲۸ روز و زاهدان با ۵۱۱ روز گردوغبار بادید افقی ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر در دوره آماری مطالعه (۲۰۱۸-۲۰۰۶) از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. همچنین نتایج بررسی فصلی روزهای گردوغبار در دوره آماری مدنظر، نشان داد، فصل بهار با بیش از ۴۶ درصد بیشترین وقوع گردوغبار را داشته است. واکاوی آماری ماهانه مشخص گردید، بیشترین رخداد گردوغبار در خرداد و اردیبهشت ماه ثبت شده است. نتایج بررسی پهنه­بندی تغییرات مکانی روزهای گردوغبار نشان داد با توجه به گستردگی منطقه الگوی مکانی منظمی وجود ندارد. اما به طورکلی در هر سه سطح دید افقی تمرکز این پدیده بیشتر قسمت­های جنوب شرقی منطقه موردمطالعه است.

روزهای همراه با گردوغبار, تغییرات زمانی و مکانی, فلات مرکزی ایران