مهدخت الله مرادی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
حسین ارزانی - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
علی طویلی - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

تعیین ظرفیت چرا، یکی از اساسی­ترین موارد در اداره مرتع است و عدم رعایت آن، یکی از عوامل تخریب مرتع است. هدف از این پژوهش، تعیین ظرفیت چرا در مراتع طالقان میانی در قالب سیاست کوتاه مدت است تا عواملی که در محاسبه ظرفیت چرا باید اعمال شود، مورد توجه قرار گیرد و بتوان علاوه بر حفاظت، به بهبود وضعیت مرتع نیز کمک کرد.نمونه­برداری در خرداد ماه ۱۳۹۲، از پوشش گیاهی با روش تصادفی- سیستماتیک انجام و مقدار تولید علوفه­ در هر تیپ گیاهی به تفکیک گونه­های قابل چرای دام از هر سه کلاس خوشخوراکی I, II, III، برداشت شد. بعد از آن، حد بهره­برداری مجاز تعیین وسپس ظرفیت چرای کوتاه مدت، به روش محاسبه­ انرژی روزانه مورد نیاز دام و با توجه به کیفیت علوفه­ تعیین شد. نتایج حاکی از آنست که ظرفیت چرا در منطقه از ۰ تا ۱۵۳۴ راس گوسفند نژاد فشندی در طول فصل چرا (۴ ماه) تغییر می­کند. مساحت لازم برای چرای یک راس گوسفند نژاد فشندی در طول فصل چرا از ۹۲/۱ تا ۶۳/۸ هکتار متغیر است. بطور کلی بر مبنای نتایج، ظرفیت چرای تمام مراتع مورد مطالعه در طول فصل چرا (۴ ماه)، معادل ۶۸۰۲ راس گوسفند بالغ نژاد فشندی است که برای چرای یک راس گوسفند بالغ نژاد فشندی، بطور متوسط ۷۶/۳ هکتار از مراتع منطقه توصیه می­شود و این در حالی است که ظرفیت چرا در مراتع مورد مطالعه برای مراتع با وضعیت خوب، تقریبا برابر با ۱۴۵ راس گوسفند نژاد فشندی در هر هکتار و برای مراتع با وضعیت ضعیف، برابر با ۱۹ راس دام در هکتار است. از این­رو در محاسبه ظرفیت چرا لازم است به خوشخوراکی گیاهان، حد بهره برداری مجاز، کیفیت علوفه و تفاوت در نیاز روزانه دام بسته به وزن دام چراکننده در مرتع و میزان تحرک آن نیز توجه نمود. بنابراین تحقیق حاضر سعی دارد توجه همکان را به این نکته معطوف دارد که در محاسبه ظرفیت چرائی مرتع باید به همه عوامل تاثیر کذار توجه گردد.

ظرفیت چرای کوتاه مدت, خوشخوراکی, حد بهره برداری مجاز, نیاز روزانه دام, گوسفند فشندی