علی فرازمند - دانشجوی دکترای علوم مرتع داری، گروه مرتع داری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
حسین ارزانی - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
سیداکبر جوادی - دانشیار، گروه مرتع داری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
عباسعلی سندگل - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

بیش از ۵۰ درصد سطح کشور را مراتع تشکیل می دهند و استفاده اصلی از مراتع چرای دام می باشد، ولی با توجه به افزایش شدید جمعیت شهرها و زندگی پرفشار شهرنشینی لزوم توجه به ارزش های تفرجگاهی در محدوده شهرها بیش از پیش حس می شود و مسئله استفاده از ارزش های مراتع در قرن حاضر جایگاه ویژه ای یافته و در آینده این توجهات تشدید می گردد؛ بنابراین در محدوده شهرها مرتع داری نه فقط به لحاظ علوفه دام، بلکه از جنبه های تفرجگاهی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. مراتع منطقه جلیزجند به مساحت ۴۴/۱۶۲۱۰ هکتار در شمال شهرستان فیروزکوه استان تهران واقع شده است که بر مبنای اقلیم نمای دومارتن دارای اقلیم نیمه خشک سرد می باشد. این تحقیق بر مبنای دستورالعمل فائو (۱۹۹۱) و با لحاظ تغییرات لازم منطقه ای و بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی در مقیاس ۱:۲۰۰۰۰ انجام شد. برای ترکیب نمره دهی از روش عامل محدودکننده استفاده شد. ابتدا وضع موجود مراتع مطالعه شد، سپس عوامل موثر بر گردشگری شامل عوامل محیطی و اکولوژیکی (اقلیم، ارتفاع، شیب، جاذبه های منطقه، منابع آب، خاک) و عوامل زیرساختی (دسترسی به منطقه و فاصله تا مراکز خدماتی و رفاهی) مطالعه گردید، در نهایت شایستگی مراتع منطقه برای گردشگری و تفرج تعیین شد. نتایج نشان داد از نظر شایستگی گردشگری ۱% منطقه در طبقه شایستگی خوب (S۱)، ۴/۹% در طبقه شایستگی متوسط (S۲)، ۴/۲۹% در طبقه شایستگی ضعیف (S۳) و ۲/۶۰% در طبقه غیرشایسته (N) قرار داشت. همچنین نتایج نشان داد که درصد شیب، مقدار آب، فاصله از جاذبه های انسان ساخت و ترکیب گیاهی عوامل محدود کننده برای گردشگری و همچنین فاکتورهای درجه حرارت، ارتفاع، فاصله تا شهرها و مراکز خدمات رفاهی و فاصله منابع آب از عوامل افزایش دهنده توان گردشگری در مراتع منطقه جلیزجند فیروزکوه بودند.

شایستگی, گردشگری و تفرج, مراتع جلیزجند, تنگه واشی, GIS