پیروز شاکری - دانشیار، بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
حسن فضائلی - استاد، بخش تحقیقات تغذیه دام، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
احمد پورمیرزایی - کارشناس ارشد بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
سید حمید مصطفوی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

تعیین کیفیت علوفه مراتع عامل مهمی در ارزیابی وضعیت تغذیه دام های وابسته به مرتع، تعیین زمان مناسب چرا، افزایش عملکرد دام ها و آسیب کمتر به مراتع است. این مطالعه به منظور تعیین ارزش غذایی و قابلیت هضم چهار گونه غالب از خانواده کاسنی در مراتع بافت در استان کرمان انجام شد. گونه ها شامل درمنه کوهی (aucheriArtemisia)، درمنه دنائی(Artemisiapersica)، شنگ اسبی بیابانی(Scorzoneratortusissima)وهزار خار خنجری (Cousinasicigera)بودند که در مراحل رشد شامل رویشی، گلدهی و بذردهی نمونه برداری شدند. نتایج نشان داد که میانگین ترکیبات شیمیایی گونه های مذکور در مراحل مختلف رشد به ترتیب حاوی ۹۴/۹، ۹۵/۸، ۲۱/۶ و ۴۰/۱۰ درصد پروتئین خام ۶۲/۴۵، ۷۷/۴۵، ۰۷/۶۱ و ۸۳/۴۲ درصد NDF و ۷۷/۳۲، ۰۵/۳۳، ۶۱/۴۶ و ۷۳/۳۱ درصد ADF بودند. در همه گونه ها با افزایش سن گیاه غلظت پروتئین خام کاهش (۰۱/۰>p) و به جز گونه شنگ اسبی بیابانی در سایر گونه ها میزان NDF و ADF افزایش (۰۱/۰>p) یافت. میانگین قابلیت هضم ماده خشک در گونه های مذکور در مراحل مختلف رشد به ترتیب ۴۱/۵۷، ۰۵۴/۵۳، ۳۴/۴۵ و ۶۷/۳۹ درصد تعیین شد و میانگین انرژی قابل متابولیسم در مراحل مختلف رشد نیز به ترتیب در گونه های مذکور ۲۴/۲، ۲۴/۲، ۸۶/۱ و ۲۶/۲ کالری در گرم ماده خشک برآورد گردید. میانگین غلظت عناصر معدنی کلسیم، سدیم، پتاسیم، منیزیم، آهن و منگنز در این چهار گونه مرتعی بیش از حد بحرانی نیازهای گوسفند و بز بود، در حالی که غلظت عناصر فسفر، مس و روی در این گیاهان کمتر از حد بحرانی آن برای گوسفند و بز بود. به طور کلی چهار گونه مورد مطالعه از نظر پروتئین خام و انرژی قابل متابولیسم به ویژه در مراحل اولیه رشد تامین کننده نیازهای گوسفند و بزهای منطقه می باشند.

ارزش غذایی, بافت, کاسنی, کرمان, کیفیت علوفه, مرتع