کاظم ساعدی - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران
فرهنگ قصریانی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علی اشرف جعفری - استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محمد فیاض - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

ظرفیت چرای مرتع بستگی به میزان تحمل گیاه در برابر از دست دادن اندام فتوسنتزکننده دارد. برای سنجش اثرات قطع (چرای شبیه سازی شده) بر گونه مهم مرتعی Dactylis glomerata، قبل از آغاز فصل رویشی سال ۱۳۸۶ اقدام به محصور کردن قطعه ای نیم هکتاری مرتع در سامان زردوان سارال شد. در این قرق تحقیقاتی ۴۰ پایه از این گونه به صورت کاملا تصادفی انتخاب شد و هر ۱۰ پایه به تیمارهای قطع تولید از طریق چشمی به میزان های ۰، ۴۰-۲۰، ۶۰-۴۰ و ۸۰-۶۰ درصد اختصاص یافت. تیمارهای قطع در سه بار و با فاصله یک ماه در سال های ۸۹-۸۶ صورت گرفت و برای محاسبه درصد دقیق مقدار برداشت، علوفه برداشت شده پس از خشک کردن در هوای آزاد توزین شدند. به همین منظور، تولید تمامی پایه ها (بجز پایه های شاهد) در آخر فصل رویشی برداشت شدند. در سال پنجم، بدون اعمال تیمارهای قطع، و در اواخر فصل رویشی اقدام به اندازه گیری ویژگی های مرگ و میر، ارتفاع، تولید و تعداد ساقه زایشی در تمامی پایه ها شد و سپس تمامی پایه ها از خاک بیرون آورده شدند تا ذخایر کربوهیدرات های محلول و ترکیب های نیتروزنی ریشه گیاهان اندازه گیری شود. همچنین، ویژگی پروتئین خام به عنوان شاخص کیفیت علوفه اندام هوایی نیز مورد اندازه گیری قرار گرفت. با استفاده از طرح آماری کاملا تصافی نامتعادل، تجزیه داده ها انجام شد. بعد از پنج سال، تنها یک مورد مرگ و میر در میان ۴۰ پایه انتخابی دیده شد. نتایج نشان داد که گونه D. glomerata اثرپذیری بالایی نسبت به شدت های مختلف قطع از خود نشان داد، به طوری که عمل قطع باعث کاهش ارتفاع (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: ۵۴، ۳۵، ۳۶، و ۳۵ سانتیمتر)، تعداد ساقه زایشی (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: ۰/۴، ۲/۱، ۸/۰ و ۱/۱)، وزن اندام هوایی (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: ۳/۳، ۶/۱، ۷/۱ و ۴/۱ گرم) و وزن ریشه (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: ۳/۱۷، ۹/۱۲، ۶/۸ و ۶/۹ گرم) شد. تیمار قطع، کربوهیدرات های محلول و ترکیب­های نیتروژنی را تحت تاثیر قرار نداد. به طور کلی، ویژگی های کیفیت علوفه گونه مورد بررسی در اثر اعمال قطع تغییری نکردند.

کربوهیدرات های محلول, ترکیب های نیتروژن, چرا, مقاومت, تولید