هنگامه مشعوف - گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدباهنرکرمان، کرمان، ایران
فرشته کرمی رباطی - گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران

جوک ها نمایانگر وضعیت اجتماعی جامعه هستند و کاردکردهای مثبت و منفی در زمینه های گوناگون دارند. بنابراین ضرورت دارد تا ماهیت و محتوای آن ها بررسی شود. مطالعه ی حاضر با بهره گیری از رویکرد جامعه شناختی به تحلیل محتوای جوک های بیماری کرونا در شبکه های اجتماعی واتس آپ و تلگرام پرداخت. داده های پژوهش شامل ۱۵۰ جوک است که از شبکه های اجتماعی واتس آپ و تلگرام گردآوری شد و با روش تحلیل محتوای کیفی کدگذاری و سپس مقوله بندی گردید. نتایج نشان داد که جوک ها دارای مضامین سیاسی/ اقتصادی، خانوادگی، منفلانه، احساسات فردی، اوقات فراغت، بهداشتی/ درمانی، جنسیتی و مذهبی/ اعتقادی بودند. بزرگترین مقوله از مفاهیم سیاسی/ اقتصادی و کوچکترین مقوله از مفاهیم مذهبی/ اعتقادی برخوردار بود. همچنین با توجه به مضامین جوک ها مشخص شد که کارکرد و بازتاب منفی جوک های بیماری کرونا بیشتر از جنبه ی مثبت شان است و ممکن است بازتولیدشان باعث صدمه روحی به افرادی شود که با این بیماری درگیر بوده اند. جوک ها با بی اهمیت جلوه دادن بیماری؛ حساسیت مردم را به بیماری کم می کنند. بنابراین در بازتولید و انتشار این نوع جوک ها باید توجه بیشتری نشان داد.

تحلیل محتوا, جامعه شناسی طنز, جوک, بیماری کرونا