سیده مریم مجتبوی - گروه معماری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.

با وجود سابقه درخشان هنرمندان و معماران ایرانی در طراحی و ساخت کاربری های مختلف، خانه هایی که هم اکنون در آن زندگی می کنیم با اینکه از نظر عملکرد «کاربردی»، از نظر بصری «زیبا» و به لحاظ تزئینات «غنی» هستند، اما هیچ نشانی از پیشینه و سابقه تاریخی و درخشان معماری ایرانی ندارند. آنچه اغلب مشاهده می شود، تقلیدی ناآگاهانه از معماری مدرن غربی است که حاصل آن، ظهور شهرها و خانه های بی هویت می باشد. خانه های تاریخی به عنوان بناهایی با معماری و تزئینات کاملا ایرانی، می توانند الهام بخش طراحان برای طراحی و خلق فضاهای باهویت باشند. عصر قاجار را شاید بتوان عصر تغییرات مهم و اساسی در جامعه ایران نامید. نقطه اوج معماری دوره قاجار، در معماری خانه ها تجلی یافته است. از این رو بررسی عناصر معماری در خانه های تاریخی این دوره ضروری است. هدف اصلی در این مقاله، شناخت عناصر شاخص معماری و بررسی آن ها در دوره قاجار و خانه تاریخی داروغه، به عنوان نمونه موردی می باشد. لذا جهت دستیابی به این هدف، سوالات ذیل مطرح می گردد: - عناصر شاخص در معماری فضای مسکونی کدامند؟ - ویژگی این عناصر در دوره تاریخی قاجار چه بوده است؟ و این عناصر در خانه تاریخی داروغه به چه شکل نمودار شده است؟ نوع پژوهش بر اساس هدف، بنیادی بوده و بر اساس ماهیت و روش، تاریخی، توصیفی می باشد و هم چنین در این پژوهش گردآوری مطالب به روش ترکیبی کتابخانه ای میدانی انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد، عناصر شاخص معماری فضای مسکونی شامل نور، بافت و مصالح، هندسه، فرم، دید و منظر، فضا و رنگ و تزئینات می-باشند و هر کدام از این عناصر در دوره قاجار و خانه داروغه به طور منحصر به فرد در فضا تاثیر می گذارند، لذا با شناخت این عناصر می توان آن ها را در خانه های معاصر به کار گرفت و هویت از دست رفته را برگرداند.

عناصر معماری داخلی, دوره قاجار, خانه تاریخی, خانه داروغه