پریا کمالی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
رضا عرفانزاده - دانشیار، گروه مرتع داری، دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
سیدحمزه کهنوج - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

تعیین کیفیت علوفه گونه های مراتع  یکی از عواملی است که جهت مدیریت اصولی مراتع لازم و ضروری است. بنابراین درصد ازت چهارده گونه مرتعی که از گونه های غالب و مهم در پوشش گیاهی در مراتع خشک و بیابانی شهرستان کهنوج (جنوب استان کرمان) هستند، در دو مرحله (رشد رویشی و پس از بذردهی) توسط دستگاه کجلدال اندازه گیری شد و سپس پروتئین خام آنها احتساب گردید. پروتئین گونه های مختلف توسط آزمون تجزیه واریانس یکطرفه مقایسه و از آزمون t زوجی جهت مقایسه پروتئین خام هر گونه گیاهی بین دو مرحله  فنولوژیکی استفاده شد. همچنین برای مقایسه پروتئین حد بحرانی برای حالت نگهداری با متوسط پروتئین مرتع در هر مرحله رویشی از آزمون مقایسه t با یک مقدار ثابت استفاده شد. نتایج نشان داد پروتئین گونه های گیاهی در هر کدام از مراحل فنولوژی دارای تفاوت معنی داری با یکدیگر بودند، بطوری که در مرحله رویشی، بیشترین میانگین درصد پروتئین خام مربوط به گونه Astragalus triboloides با ۶/۱۹ درصد بود و گونه Ziziphus spina-christi با میانگین ۲۲/۴ درصد دارای کمترین درصد پروتئین بود. در مرحله پس از بذردهی بیشترین پروتئین مربوط به گونه Rhaziastricta با ۸۵/۱۴ درصد و کمترین میزان پروتئین مربوط به گونه Stipa capensis با ۲۳/۵ درصد بود. پروتئین خام درتمامی گونه ها به استثناء دو گونه سیر نزولی از خود نشان داد. همچنین مقایسه پروتئین خام با پروتئین مورد نیاز بر اساس جداول NRC برای بز نژاد رائیینی که دام غالب منطقه است نشان داد که بطور کلی میانگین پروتئین گونه های گیاهی در مرحله رویشی بیشتر از پروتئین حد بحرانی بود. اما این اختلاف برای مرحله دوم معنی دار نبود. حفظ و گسترش گونه هایی که میزان درصد پروتئین خام آنها بالا و تغییرات پروتئین در آنها در طول دوره رشد ناچیز می باشد (از قبیل Tavernieracuneifolia)، تاکید می گردد.

کیفیت علوفه, پروتئین خام, مرحله فنولوژیکی, مراتع مناطق خشک