انور سنایی - دانشجوی دکترای مرتعداری، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
حسین ارزانی - ستاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
علی طویلی - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
مهدی فرح پور - دانشیارپژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

استفاده بر اساس پتانسیل و قابلیت مراتع از اهداف تعیین شایستگی می باشد. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تعیین شایستگی مرتع برای چرای گوسفند بر اساس دستورالعمل (Manual of Suitability for Sheep Grazing) در مراتع طالقان میانی و مقایسه آن با دستورالعمل فائو (۱۹۹۱) انجام شد. بر این اساس مدل نهایی شایستگی از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، منابع آب و فرسایش خاک مشخص گردید. نمونه برداری در مناطق معرف تیپ های گیاهی به روش تصادفی-سیستماتیک با استقرار ۴ ترانسکت ۲۰۰ متری و ۴۰ پلات یک متر مربعی در راستای آن صورت گرفت و در هر پلات فهرست گونه های موجود، درصد پوشش هر گونه، درصد ترکیب گیاهان قابل چرای دام و تولید آنها برداشت و محاسبه گردید. بدین منظور نتایج دستورالعمل پیشنهادی با نتایج مدل فائو (۱۹۹۱) با استفاده از آزمون غیر پارامتری ویلکاکسون مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که کم بودن نسبت علوفه قابل دسترس، پایین بودن حد بهره برداری مجاز، فرسایش و سازند حساس خاک نسبت به فرسایش (مارن) ، وضعیت فقیر و گرایش منفی در بعضی از تیپ ها، کوهستانی بودن و شیب زیاد برخی از تیپ های گیاهی را از عوامل محدود کننده شایستگی مراتع منطقه از نظر چرای گوسفند دانست. نتایج نهایی مدل چرای گوسفند نشان داد که هیچ تیپ گیاهی در طبقه S۱ و N قرار نگرفت و بیشتر تیپ های منطقه مورد مطالعه در طبقه شایستگی S۲ جای گرفتند. به طوری که از ۹/۲۵۵۷۶ هکتار مراتع منطقه مورد مطالعه ۲۵/۸۷% (۱۵/۲۲۳۲۲ هکتار) در طبقه S۲ و ۷۵/۱۲% (۷۵/۳۲۵۴ هکتار) در طبقه S۳ قرار دارند. نتایج حاصل از مقایسه دو روش تعیین شایستگی نشان داد که اختلاف معنی داری بین دو روش وجود ندارد (۰۱/۰P<).

شایستگی مرتع, گوسفند, دستورالعمل, طالقان میانی