سیدعلی حسینی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
جمشید خطیرنامنی - عضو هیئت علمی، بازنشسته، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
مرتضی اکبرزاده - استادیار، بازنشسته، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام، در برنامه ریزی های مدیریتی منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور آگاهی از روند تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان، این بررسی بمدت ۹ سال (۸۴-۱۳۷۶) در قرق مراوه تپه، یکی از مراتع قشلاقی استان گلستان انجام شد. هر ساله درصد پوشش تاجی گونه های گیاهی در داخل و خارج قرق در پلات های ثابت اندازه گیری شد. برای بررسی اثر بارندگی در تغییرات پوشش، همبستگی بین پوشش تاجی گونه ها و فرم های رویشی در داخل قرق با بارندگی ماه ها و دوره های مختلف رویشی بررسی گردید. نتایج نشان داد که در سال ۱۳۸۴  کل پوشش تاجی هم در داخل و هم مجاور قرق، به طور معنی داری بیشتر از ۱۳۷۶ بود که عمدتا به افزایش پوشش یکساله ها مرتبط بود. بعکس پوشش دائمی ها، هم در داخل و هم در مجاور قرق کاهش یافت. در قرق مراوه تپه کاهش در پوشش دائمی ها عمدتا در اثر کاهش پوشش گندمیان بود. در سال آخر بررسی نسبت به سال اول، جمع پوشش کلاس II بشدت کاهش یافته ولی پوشش کلاس III  افزایش پیدا نمود. هرچند تغییرات پوشش تاجی تحت تاثیر بارندگی قرار داشت، ولی ضرایب همبستگی فقط در کل پوشش تاجی و پوشش دائمی ها معنی دار شد. بنابراین در صورتی که از قرق به عنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاه مدت کارساز نخواهد بود. از این رو برای احیای سریع این گونه مراتع، دخالت مستقیم انسان لازم و ضروریست.

قرق, پوشش تاجی, مراوه تپه, استان گلستان