قادر کریمی - عضو هیئت علمی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران
حسن یگانه - استادیار، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
مهدی معمری - دانشجوی دکتری، گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمود گودرزی - کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران

به منظور درک چرخه چرا و رفتار چرایی دام در شیب های مختلف مرتع، عادات و رفتار چرایی میش فشندی به عنوان دام غالب منطقه کردان البرز به مدت ۴ سال مورد بررسی و مشاهده قرار گرفت. شاخص های مورد بررسی این تحقیق شامل مسافت روزانه طی شده توسط دام، مسیر دام در مرتع با توجه به شیب آن، سرعت دام (میانگین، حداکثر و حداقل)، همچنین مدت زمان استراحت و حرکت دام در روز بوده است. برای تعیین شاخص های ذکر شده از دستگاه موقیعت یاب جغرافیایی (جی پی اس گارمین) استفاده گردید که با استفاده از کمربندی مخصوص به پشت یک میش ۴ ساله بسته شده و پس از خروج دام از آغل فعال شده، سپس در پایان روز داده های آن با استفاده از مدتراک در محیط الویس استخراج گردید. مسیر حرکت دام به انتخاب چوپان مشخص می شد. نتایج نشان داد که طی ماه اول فصل چرا و در زمانی که پوشش گیاهی بیشتر می باشد، مسافت پیموده شده دام کمتر از ماه های دیگر فصل چرا می باشد. همچنین بیشترین مسافت پیموده شده دام در شیب های ۳۰-۶۰ درصد و کمترین آن در طبقه شیبی کمتر از ۱۵ درصد بوده است. نتایج رفتار چرای دام در طی ماه های فصل چرا نشان داد که بیشترین میانگین سرعت دام مربوط به تیرماه و کمترین آن مربوط به اردیبهشت و خرداد بود. بنابراین با استفاده از این اطلاعات می توان برنامه چرایی دام را در مناطق مشابه این مطالعه، در شیب های مختلف مدیریت کرد.

رفتار چرایی, میش فشندی, مسافت طی شده توسط دام, مدت زمان چرا, مدت زمان استراحت