محسن پادیاب - کارشناس ارشد بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
سادات فیض نیا - استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
اردشیر شفیعی - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد

پخش سیلاب بر آبخوان یک روش ساده برای استحصال سیلابهای حامل از رسوبات است که در بیشتر نقاط کشور از دسترس خارج می­شوند؛ درحالی­که به نظر می­رسد سیلابها دارای مواد غذایی غنی بوده و می­توانند در حاصلخیزی مخروط افکنه و دشت­های سیلابی متشکل از رسوبات دانه­درشت موثر واقع شده و بهره­برداری اقتصادی از آنها را امکان­پذیر سازد. بنابراین هدف این تحقیق بررسی میزان تاثیر پخش سیلاب بر حاصلخیزی خاک ایستگاه پخش سیلاب گچساران بود. بدین منظور، برای اندازه­گیری نیتروژن، پتاسیم، فسفر، EC، pH، کربن­آلی و بافت خاک و با توجه به نوع خاک غالب (خاک­ آبرفتی با تکامل ناچیز و عمق کم) از عمق اول (۱۵-۰ سانتی­متر) و عمق دوم (۳۰-۱۵ سانتی­متر) هر پروفیل انتخاب شده از نوارهای اول و دوم هر یک از شبکه­های پخش سیلاب و نیز منطقه همجوار عرصه پخش به­عنوان شاهد، نمونه­برداری شد. مقایسه میزان فسفر، پتاسیم، ازت و کربن­آلی دو عرصه پخش سیلاب و شاهد تفاوت معنی­داری را نشان نداد. ولی میزان pH کاهش و درصد رس و سیلت افزایش معنی­داری در عرصه پخش سیلاب نسبت به شاهد داشت. در مقدار EC نیز، هرچند که افزایش ناچیزی در عرصه پخش سیلاب داشته، ولی تغییر معنی­داری نسبت به شاهد مشاهده نگردید. با توجه به تحلیل نتایج بدست­آمده از آزمایش خاک و آزمونهای آماری انجام شده، مشخص گردید که در وضعیت خاک در قبل و بعد از اجرای عملیات پخش سیلاب، بدلیل عدم معنی­داری تغییرات مشاهده شده بین عامل­های اصلی حاصلخیزی خاک، تغییرات قابل­ملاحظه­ای ایجاد نشد؛ به عبارت دیگر پخش سیلاب تاثیری بر افزایش حاصلخیزی خاک نداشت.

پخش سیلاب, حاصلخیزی, گچساران