کیان نجفی تیره شبانکاره - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان
عادل جلیلی - استاد پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
نعمت ا... خراسانی - استاد بازنشسته، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
زیبا جم زاد - استاد پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
یونس عصری - دانشیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

منطقه حفاظت شده گنو که بلندی قله آن ۲۳۴۷ متر از سطح دریا ارتفاع دارد در شمال­غربی بندرعباس واقع شده است. در این تحقیق بانک بذر خاک در جوامع مختلف گیاهی منطقه بررسی شد. بانک بذر خاک در تامین تجدید حیات پوشش گیاهی بعد از تخریب نقش دارد. در مناطق حفاظت­ شده شناخت نوع بانک بذر خاک از لحاظ ظرفیت تولید بانک بذر پایدار و نا پایدار برای حفظ گونه های موجود به­خصوص گونه های نادر و انحصاری ارزشمند است. در این پژوهش نمونه برداری از بانک بذر خاک در فصل رکود رشد پوشش گیاهی و پیش از شروع بارندگیها در منطقه، انجام شد. نقاط نمونه برداری برای تعیین ذخایر بذری خاک از۵۰ نقطه در هر دو ژرفای ۵-۰ و۱۰-۵ سانتی متری از سطح خاک در هر قطعه نمونه، در مجموع ۱۳۵ قطعه نمونه در محل بررسی جامعه­شناسی گیاهی انتخاب شدند. نمونه خاکهای هر لایه­ برداشت شده در هر قطعه نمونه که از ۵۰ تکرار برای هر لایه برداشت شده بود ترکیب شد و سه زیرنمونه به ضخامت۱ سانتی متر در سطح سینی هایی که بستر آن دارای شن ضدعفونی شده بود گسترده شد. سینی های محتوی نمونه ها در گلخانه قرار داده شدند و به­طور منظم آبیاری شدند. در این پژوهش، پتانسیل ذخایر بذری خاک از نظر پایداری بذر در خاک بررسی و نشان داد که از جنبه های گوناگون ازجمله تراکم بذر در متر مربع در ژرفاهای مختلف خاک و نوع شکل زیستی گونه ها در جوامع مختلف، تفاوت معنی­داری دارند. در بین شکلهای زیستی، تروفیت ها در بانک بذر خاک فراوانتر هستند و گونه های درختی و درختچه ای اندک و گونه های با بانک بذر پایدار در خاک به­طور عمده یکساله ها می باشند. از ۸۱۰  نمونه بانک بذر خاک کاشته شده در گلخانه ۳۹۳۴ بذر جوانه زده که از این شمار ۲۹۳۳ بذر مربوط به ژرفای ۵-۰ و ۱۰۰۱ بذر مربوط به ژرفای ۱۰- ۵ سانتی متری خاک می باشد. در مجموع این شمار بذر مربوط به ۱۶۳ گونه می باشد که ۴۴ گونه آن دارای بانک بذر پایدار می باشد. گونه هایی که در واحدهای نمونه برداری بانک بذر خاک دست کم دو بذر در ژرفای۱۰- ۵ سانتی متری خاک داشتند به­عنوان گونه ای با بانک بذر پایدار مورد توجه قرار گرفتند. سایر گونه های موجود در منطقه که بدون بانک بذر پایدار می باشند نسبت به تخریب آسیب­پذیرند، به­عبارت دیگر اگر پوشش سرپا تخریب شود امکان تجدید حیات آنها میسر نخواهد شد.

بندرعباس, شکلهای زیستی, بانک بذر خاک, بانک بذر پایدار, منطقه حفاظت شده گنو