حسین ارزانی - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
حسین پوزش - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، باشگاه پژوهشگران جوان، یاسوج
جواد معتمدی (ترکان) - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه
رسول میرآخورلی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان
سید علی نیک نژاد - کارشناس ارشد بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

در این پژوهش، از ۵ گونه مرتعی Festuca rubra،Astragalus glocucantus  ، Astragalus flocoffus ،Acantolimon erinaceum و Acantophyllum sordidum در منطقه جاشلوبار سمنان، در سه مرحله فنولوژیکی (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) نمونه­برداری انجام شد. این گونه­ها، از گونه­های مهم و نسبتا خوشخوراک مراتع منطقه بودند. در هر مرحله فنولوژیکی، ۳ تکرار و برای هر تکرار ۵ پایه گیاهی قطع شد. سپس تجزیه­ شیمیایی برای اندازه­گیری درصد نیتروژن (N)[۱] و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)[۲] نمونه­های گیاهی انجام گردید و بر مبنای درصد نیتروژن (N) و ADF، درصد پروتئین خام (CP)[۳]، درصد هضم­پذیری ماده خشک (DMD)[۴] و مقدار انرژی متابولیسمی (ME)[۵] گونه­ها، برآورد شد. به­منظور تجزیه و تحلیل آماری داده­ها از طرح کرت­های خرد شده در زمان در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با ۱۵ تیمار در سه تکرار استفاده شد. پس از جمع­آوری داده­ها به­منظور بررسی تغییرات شاخصهای کیفیت علوفه گونه­های مورد مطالعه در مراحل مختلف فنولوژیکی، تجزیه واریانس مرکب انجام شد و میانگین­ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بدست­آمده نشان ­داد که ترکیب شیمیایی گیاهان مورد مطالعه، تغییرات قابل ملاحظه­ای داشتند و مرحله فنولوژیکی بر کیفیت علوفه اثر معنی­داری داشت. با پیشرفت مراحل رشد، از میزان پروتئین خام (CP)، هضم­پذیری ماده خشک (DMD) و انرژی متابولیسمی (ME) کاسته و بر میزان الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) افزوده شد. نتایج بدست­آمده در برآورد مقدار علوفه مورد نیاز روزانه دام چراکننده در مرتع و تعیین زمان مناسب چرای دام در مراتع مورد مطالعه، کاربرد دارد.      [۱]- Nitrogen (N) [۲]- Acid detergent fiber (ADF) [۳]-Crude protein (CP) [۴]-Dry matter digestible (DMD) [۵]- Metabolizable energy (ME)

کیفیت علوفه, مرحله فنولوژیکی, پروتئین خام (CP), قابلیت هضم ماده خشک (DMD), انرژی متابولیسمی (ME)