اصغر کهندل - استادیار جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران
حسین ارزانی - استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
مرتضی حسینی توسل - دانشجوی دکترای علوم مرتع، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

شدت­های مختلف چرای دام باعث تغییر خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک و همچنین ترکیب گیاهی مراتع  می­گردد. بر همین اساس با استفاده از مولفه­های چندمتغیره میزان تاثیر شدت­های چرای دام بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی، در جنوب شرقی شهر هشتگرد مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی۱(PCA)  یک روش آماری برای تعریف متغیرهای جدید بر حسب ترکیب خطی از متغیرهای اولیه است. جهت بررسی اثر شدت­های چرای دام، سه قطعه ۵ هکتاری در منطقه مورد مطالعه تحت تیمارهای بدون چرا، چرای سبک و چرای سنگین و مداوم تعیین گردید. سپس پوشش گیاهی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تاثیرگذار و مهم ازجمله رطوبت، وزن مخصوص، خلل و فرج، نفوذپذیری، مقاومت مکانیکی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، pH، EC، بافت خاک و مواد آلی در سه تیمار چرایی به مدت دو سال (۱۳۸۳ و ۱۳۸۴) مورد بررسی قرار گرفت. به­نحوی­که میزان تغییرپذیری هر یک از عامل­های مورد مطالعه متفاوت بود. بدین ترتیب از میان آنها رطوبت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، نفوذپذیری، ترکیب گیاهی گندمیان، مقاومت مکانیکی و پتاسیم به­عنوان عامل تغییرپذیر تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که شدت چرا باعث افزایش گیاهان پهن­برگ علفی و کاهش گندمیان و بوته­ایها گردیده است. به­طوری­که نفوذپذیری با افزایش شدت چرا کاهش یافت، به­نحوی­که نفوذپذیری و ترکیب گیاهی گندمیان با شدت چرا رابطه معکوس و مقاومت مکانیکی، اسیدیته، هدایت الکتریکی و پتاسیم با افزایش چرا بیشترین رابطه را داشتند.

چرای دام, خاک, پوشش گیاهی, مولفه های چندمتغیره