علی تیموری - کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
محمد جعفری - استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

شوری خاک یکی از مشکلات مهم مناطق خشک و نیمه­خشک جهان می­باشد. براساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی بیش از۴۰ درصد از اراضی تحت آبیاری ایران در معرض شوری قرار دارند. امروزه استفاده از روش بیولوژیک جهت مقابله با مسائل شوری خاک به طور وسیع بکارگرفته می­شود. ولی موفقیت چشمگیر زمانی حاصل می­شود که منابع ذخیره گیاهی که دارای تغییرات ژنتیکی مطلوب هستند در دسترس باشند. چرا که مقاومت­های متفاوت در برابر شوری ناشی از تنوع ژنتیکی گیاهان می­باشد و انتخاب براساس یک عامل، معیار مناسبی در ارزیابی مقاومت به شوری نخواهد بود. بنابراین در انتخاب ارقام مقاوم لازم است به مجموعه­ای از شاخص­های مقاومت به شوری که موجب تغییراتی در فیزیولوژی، آناتومی و مرفولوژی گونه­ها و ارقام گیاهی می­گردند، توجه شود. در این تحقیق تاثیر تنش شوری روی سه گونه مرتعی مورد بررسی قرار گرفت. به­طوری­که هر سه گونه مورد آزمایش در این بررسی از خانواده  اسفناجیان بوده و جهت تعلیف دام و احیای مناطق خشک و نیمه­خشک مناسب هستند. این تحقیق به صورت آزمایش  فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه گونه مرتعی S.rigida ، S.dendroidesو S.richteriو ۷ سطح مختلف محلول آب شور محتوی کلرور سدیم خالص، با غلظت­های ۰، ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰، ۴۰۰، ۵۰۰ و۶۰۰ میلی­مولار بود. هدف از انجام این تحقیق بررسی برخی از شاخص­های مقاومت به شوری بود. از این رو، نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که شوری بر خصوصیات مرفولوژی و آناتومی گیاهان اثر می گذارد. به طوری­که با افزایش شوری تغییرات مرفولوژی در گیاهان نظیر: ریزش برگ­های پائینی، زردشدگی برگ­ها و گوشتی شدن برگ­ها مشاهده گردید و با توجه به نتایج بدست­آمده از آناتومی برگ­ها مشاهده شد که گیاهان مورد آزمایش برای مقابله با شوری از مکانیسم تجمع کریستال­های نمک در سلولهای مزوفیلی برگ و همچنین افزایش کرک جهت کاهش میزان تبخیر و تعرق و دفع نمک استفاده می­کنند.

اسفناجیان, تنش شوری, کرک, سالسولا, مرفولوژی, آناتومی