رقیه زیارتی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
حبیب اله حمزه زرقانی - هیات علمی
محمد مرادی - عضوء هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور

آفلاتوکسین ها متابولیت های ثانویه سمی می باشند که توسط گونه های Aspergillus مانند A. flavus و A. parasiticus تولید می شوند. این زهرابه های قارچی سرطانزا هستند و موجب کاهش تجارت جهانی بسیاری از محصولات کشاورزی می گردند. در این تحقیق فراوانی جدایه های توکسین زا و غیرتوکسین زای این دو گونه از خاک و بادام زمینی هفت روستای مهم تولید بادام زمینی در آستانه اشرفیه بررسی شد. توانایی توکسین زایی جدایه ها، با بررسی تغییر رنگ پشت پرگنه ها در معرض بخار آمونیوم هیدروکسید روی محیط کشت نارگیل-آگار انجام شد. ۴۸ جدایه از بخش Flavi شناسائی شد که شامل ۲۰ جدایه از گونه A. flavus و ۲۸ جدایه از گونه A. parasiticus می باشد که ۹ جدایه غیرتوکسین زا و ۳۹ جدایه توکسین زا بودند. نقشه خطر توکسین زایی هر روستا ترسیم شد که نشان داد روستاهای لاکوژده، محسن آباد و نقره ده به ترتیب با میانگین توکسین زایی ۵/۲، ۲۵/۲ و ۱/۲ پرخطرترین روستاهای کشت بادام زمینی و روستاهای پرکاپشت، نوبیجار محله و نبی دهکا با میانگین توکسین زایی ۱ کم خطرترین روستاهای آستانه اشرفیه محسوب می شوند. همچنین روستای دهسر با میانگین توکسین زایی ۵/۱ در میانه این تقسیم بندی قرار می گیرد. دورنمای این پژوهش مبتنی بر تشخیص جدایه های غیرتوکسین زای بومی آستانه اشرفیه به منظور استفاده در مهار زیستی ازنظر بعد رقابتی آن و تهیه اطلس خطر بود تا بتوان خطر تولید آفلاتوکسین در بادام زمینی، این محصول پراهمیت استان گیلان را کاهش داد و راه را برای افزایش تولید و صادرات این محصول هموارتر کرد.

آفلاتوکسین, بادام زمینی, نقشه خطر, Aspergillus flavus, Aspergillus parasiticus