عباس نوروزی - Department of Agronomy and Plant Breeding, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, ۸۴۱۵۶-۸۳۱۱۱, Iran.
محمد مهدی مجیدی - Department of Agronomy and Plant Breeding, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, ۸۴۱۵۶-۸۳۱۱۱, Iran.
فاطمه ابراهیمی - Research & Technology Institute of Plant Production, Shahid Bahonar University of Kerman, Iran.

توانایی تنظیم فنولوژیک و تسریع در رسیدگی یکی از مکانسیم های گیاهان برای تحمل به تنش کم آبی است. فسکیوی بلند (Festuca arundinacea) از گراس های علوفه ای و چمنی با ارزش است که برای جلوگیری از فرسایش خاک و نیز تولید علوفه در مراتع استفاده می شود و با اکثر خاک ها و اقلیم ها نیز سازگار است. در این پژوهش، آثار تنش کم آبی بر پتانسیل تولید و تنوع ژنتیکی سه گروه مختلف شامل گروه والدینی، گروه زودرس و دیررس گزینش شده از جامعه پایه پلی کراس (هر یک شامل ۲۵ ژنوتیپ) از طریق ارزیابی در دو شرایط بدون تنش و تنش کم آبی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان (با عرض جغرافیایی ۲۲ درجه و ۳۲ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۳۲ دقیقه شرقی و ارتفاع از سطح دریا ۱۶۳۰ متر) طی سال های زراعی ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ بررسی شد. اعمال تنش در ۹۰ درصد تخلیه آب قابل استفاده خاک انجام شد و در شرایط بدون تنش در ۵۰ درصد تخلیه آب قابل استفاده خاک، آبیاری انجام شد. نتایج نشان داد که تنوع چشمگیری بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مطالعه شده و پاسخ به تنش کم آبی وجود دارد. بیش ترین مقدار تنوع ژنتیکی مربوط به صفت وزن علوفه بود. وزن علوفه خشک در چین اول و دوم در اثر تنش کم آبی به ترتیب ۱۷ و ۵۲ درصد کاهش پیدا کرد. بیش ترین برآورد وراثت پذیری مربوط به صفت روز تا گرده افشانی و کم ترین آن مربوط به درصد ماده خشک و وزن علوفه بود. بیش ترین میزان علوفه خشک در شرایط بدون تنش رطوبتی مربوط به گروه دیررس بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که تحت شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی، بیش ترین وزن علوفه علوفه خشک در گروه زودرس به ترتیب متعلق به ژنوتیپ های آمریکا (۲۰۹/۵۰ گرم در بوته) و یاسوج ۲ (۱۴۲/۲۵ گرم در بوته)، در گروه دیررس به ترتیب ژنوتیپ های سمنان-شاهرود ۴ (۳۸۳ گرم در بوته) و لهستان ۱ (۱۷۸/۵۰ گرم در بوته) و در گروه والدینی (میان رس) ژنوتیپ سمنان-شاهرود ۴ به ترتیب با میانگین ۲۲۲/۵۰ و ۱۸۲/۲۵ گرم در بوته دارا بودند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ژنوتیپ های مورد بررسی دارای خواب ناقص تابستانی هستند که بایستی در پژوهش های بعدی مورد بررسی قرار گیرند. از تنوع ژنتیکی زیاد بین و درون گروه های فنولوژیک و پاسخ متفاوت آن ها به تنش می توان برای توسعه ارقام ساختگی مناسب کشت در خاک های دارای محدودیت منابع آبی و نیز جلوگیری از فرسایش در مراتع استفاده کرد.

Festuca, Phenology, Water stress, Pasture., فستوکا, فنولوژی, تنش رطوبتی, مرتع.