رضا ناظمیان - دانشگاه علامه طباطبایی
یسرا شادمان - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ایلام

ترجمه همچون ابزاری برای ایجاد ارتباط فرهنگی میان اقوام، همواره مورد توجه مطالعات ترجمه قرار گرفته است. به عبارت دیگر مطالعات ترجمه به مثابه ابزاری برای بررسی نقش متن ترجمه شده، به عنوان اثری مستقل در تعاملات فرهنگی به کار می آید. پژوهش حاضر بر آن است با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی به بررسی چگونگی برگردان فرهنگ عامه بر اساس تقسیم بندی میشل بالار (حفظ غرابت و منطبق سازی) در ترجمه بپردازد. سه نمایشنامه از آثار توفیق الحکیم؛ نویسنده برجسته مصری با عنوان «الحب العذری»، «الشمس و القمر»، «صاحبه الجلاله» انتخاب شده است. نویسنده در این نمایشنامه ها با کاربست سبک نمایشنامه های غربی و بومی سازی آنها به دنبال انسان سازی در دوره معاصر است. داده های مقاله بر اساس اصول ترجمه پژوهی و تحلیل مقابله ای تقسیم بندی و راهکارهای مورد استفاده و معادل ها از نظر معنایی و منظورشناختی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد لایه های فرهنگی (نهادها، آداب و رسوم، جریانات و مفاهیم) تا حدود زیادی به درستی و با مانوس ترین واژگان و عبارات به زبان مقصد برگردان شده است. در نمونه های بسیاری مترجمان توانسته اند از مرز معنای اولیه واژگان گذشته و معنا را به درستی منتقل سازند. مترجمان از روش هایی همچون ترجمه ناگفته ها، ترجمه به معادل نزدیک، ترجمه خلاقانه شیوه های بیانی، جایگزینی و یا ترجمه اصطلاح به اصطلاح بهره گرفته ا ند.

نقد ترجمه, نمایشنامه عربی, رویکرد میشل بالار, حفظ غرابت, بومی سازی