محمد ابوالقاسمی - کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد
امر علی شاهمرادی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
ناصر باغستانی میبدی - دانشیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد
صدیقه زارع کیا - کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

با آگاهی از خصوصیات بوم­شناسی گیاهان و درک اهمیت و نقشی که آنها در حفاظت خاک و تامین علوفه مورد نیاز دام در مراتع ایفاء می­کنند می­توان راهکارهای مناسب را فراروی مدیریت حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده، به­ویژه پوشش گیاهی، قرار داد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه شن­دوست Stipagrostis pennata (سبد)در استان یزد انجام شده است. در ارتباط با گونه یاد شده فاکتورهایی نظیر انتشار جغرافیایی، ویژگیهای اقلیمی، توپوگرافی، خاک و فنولوژی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور سه سایت مطالعاتی منصوریه (در منطقه طبس)، مسجد شکر (در مسیر جاده یزد به طبس) و بافق برای گیاه سبد انتخاب شد. نتایج نشان داد که گونه Stipagrostis pennata گیاهیست شن­دوست که دارای ساقه­ها و انشعابهای ایستا می­باشد و در عرصه تپه­های شنی فعال و روان و کم ارتفاع و نیز در چاله­ریگها و کوچه­ریگها با شیب­های مختلف رویش دارد. دامنه ارتفاعی رویشگاه­های آن ۷۰۰ تا ۱۶۰۰ متر از سطح دریا می­باشد. بیشترین میزان بارندگی ۱۱۰ میلی­متر در رویشگاه مسجد شکر و کمترین آن ۵/۵۵ میلی­متر در رویشگاه بافق می باشد. بافت خاک در رویشگاه­های این گیاه شنی است و میزان اسیدیته خاک ۲۸/۸ تا ۵۳/۸ و هدایت الکتریکی آن از ۴۸/۰ تا ۲/۱ دسی زیمنس متغیر می­باشد. این گونه از اوایل اسفند ماه رشد رویشی خود را آغاز می کند. ظهور ساقه گل­دهنده در اواسط اردیبهشت­ماه، دوره ریزش بذر در اواخر خردادماه و دوره خواب آن در طول فصل تابستان و پاییز است. این گونه مرتعی به دلیل داشتن اندام هوایی قابل ملاحظه و ساقه­های طویل، خاک رویشگاه خود را در برابر طوفانهای شن و فرسایش بادی حفاظت نموده و علوفه نسبتا" مناسبی را برای دامهای این مناطق تولید می­کند. با توجه به نتایج بدست­آمده، این گونه گیاهی مرغوب را می توان با اطمینان کامل برای تثبیت شنهای روان و تولید علوفه مرتعی در مناطق حاشیه کویر معرفی نمود.

آت اکولوژی, Stipagrostis pennata, فنولوژی, استان یزد