بهرام محمدی گلرنگ - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی – مشهد
غلامعلی گزانچیان - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
رمضان رمضانی مقدم - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
حسن فلاحتی - کارشناس ارشد پژوهشی، ایستگاه تحقیقات آبخوانداری کاشمر
حمید روحانی - کارشناس پژوهشی، ایستگاه تحقیقات آبخوانداری کاشمر
مژگان مشایخی - کارشناس ارشد پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی

یکی از مهمترین عوامل موثر در مدیریت بهره برداری از مراتع، شناخت از میزان تولید آن می باشد. از طرفی، اندازه گیری تولید بطور مسقیم مستلزم صرف وقت و هزینه زیادی است. بنابراین برآورد تولید از طریق اندازه گیری عواملی که مرتبط با آن هستند می تواند مورد توجه قرار گیرد. این تحقیق با هدف بررسی رابطه تولید علوفه خشک چند گونه مهم مرتعی با خصوصیات قطر و ارتفاع در منطقه پخش سیلاب کاشمر در سال ۱۳۸۲ اجرا گردید. گونه های مورد مطالعه شامل گونه های بوته ای و درختچه ای بودند. جهت تعیین رابطه تولید سالانه از عوامل قطر متوسط تاج پوشش، ارتفاع و حاصلضرب این دو از روابط رگرسیونی با اندازه گیری تعداد ۳۰ نمونه گیاه از هر گونه استفاده گردید. اندازه گیریها در زمان گلدهی کامل گونه ها انجام شد. نتایج نشان داد که بهترین عامل موثر در برآورد تولید از طریق اندازه گیری حاصلضرب قطر متوسط در رشد ارتفاعی گیاهان در سال رشد می باشد.(p<۰.۰۱). از طرفی برای گونه Poa bulbosa قطر متوسط یقه و گونه Pdygonum avenstrum قطر متوسط تاجی رابطه مستقیم با تولید داشته اند. بطور کلی بیشتر گونه ها رابطه خطی بین تولید با عوامل قطر متوسط و یا حاصلضرب قطر در ارتفاع را نشان دادند. در حالی که برخی گونه ها از قبیل Scoriola oriontalis ، Artemisia sieberi ،Poteropyrum Olivieri  از رابطه نمایی بین تولید با حاصلضرب قطر متوسط در ارتفاع برخوردار بودند (p<۰.۰۱).    شیب خط رگرسیونی در تمام گونه ها در رابطه تولید با عوامل قطر متوسط در ارتفاع مثبت بوده و بیشترین تغییرات این عوامل بر عملکرد علوفه خشک مربوط به گونه Polygonum arenastrum و Eringium bungei بود. و کمترین میزان را گونه های Launea spinosa ،  Sophora pachycarpa نشان دادند. بطورکلی این نتایج پیشنهاد می کند که جهت کاهش هزینه های نمونه گیری و اندازه گیری تولید بطور مسقیم ،می توان با اندازه گیری شاخصهای مختلف رشد در زمان مناسب و تعداد نمونه کافی میزان تولید علوفه سالانه مراتع را تخمین زد.

تولید گیاهان بوته ای, روش قطع و توزین, پخش سیلاب, کاشمر