مصطفی سعیدفر - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مرآتع
محمدتقی فیضی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
امرعلی شاهمرادی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقآت جنگل ها و مرآتع

مدیریت در عرصه های منابع طبیعی تجدید شونده به ویژه پوشش گیاهی آن، بدون شناخت دقیق و جامع عناصر اصلی آن امکان پذیر نیست. طرح ملی آت اکولوژی گونه های مهم مرتعی با همین هدف در کل کشور به اجرا درآمده است. در مطالعه حاضر آت اکولوژی گونه Salsola orientalis که نام جدید Salsola rigida  است در استان اصفهان و در منطقه موته بمدت سه سال از ۱۳۷۶ تا پایان ۱۳۷۸ مورد تحقیق قرار گرفت. بدین منظور مجموعه ای از عوامل مهم چون اقلیم، خاک، زمین شناسی، فیزیوگرافی و پوشش گیاهی شامل پراکنش، تولید، تکثیر بذر و فنولوژی آن مورد بررسی قرار گرفت. گونه مورد مطالعه با نام علمی Salsola orientalis  S.G.Gamelin از خانواده اسفناجیان، گیاهی است بوته ای یا نیمه بوته ای، پایا و ایستاده به ارتفاع ۱۵ تا ۵۰ الی ۶۰ سانتیمتر با گل آذین خوشه ای که دارای پراکنش نسبتا وسیعی در سطح ایران و جهان است و خاص رویشگاههای ایران - تورانی است. در استان اصفهان بیشتر در مراتع استپی سرد همراه با درمنه، جارو، افدرا، گون و استیپا در دامنه ارتفاعی ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا و بارندگی ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیمتر در واحدهای اراضی، تپه ماهورها و دشتهای دامنه ای و تراسهای فوقانی در خاکهای با بافت سبک تا متوسط گسترش دارد. پدیده های فنولوژیکی در این گونه از اواسط فروردین شروع و تا آخر آذرماه ادامه دارد و به طور وسیعی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی به ویژه بارندگی قرار می گیرد، به شکلی که در سالهای خشک رشد آن محدود شده و از این طریق با خشکی محیط مقابله می کند. ریشه آن بیشتر راست و در برخی از موارد تا ۵/۱ متر و حتی بیشتر در خاک نفوذ می کند. به آفات و بیماریها مقاوم است و کمتر مورد صدمه قرار می گیرد. پروتئین آن حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد است و مورد استفاده گوسفند، بز، شتر و آهو واقع می شود. گرچه مقاومت نسبتا خوبی به چرا دارد ولیکن تحت تاثیر چرای شدید تغییر شکل داده و تولید آن به شدت کاهش می یابد. تکثیر آن به وسیله بذر به راحتی انجام می گیرد و از این رو برای اصلاح مراتع مخروبه استپی که حداقل شرایط اکولوژیکی مناسب این گونه را داشته باشد توصیه می گردد.

آت اکولوژی, Salsola orientalis, فنولوژی, مرآتع استپی, استان اصفهان, موته