محمد ولائی - دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و پژوهشگر پسادکتری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
ابوالفضل قنبری - دانشیار گروه سنجش از دور، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
اصغر جلالی - مدرس گروه معماری، دانشکده علوم انسانی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

مقدمه: همه ­گیری ویروس کرونا در جهان، مشاغل و کسب و کارهای زیادی را مختل نموده و معیشت میلیون­ها انسان را در وضعیت ناپایداری قرار داده است. بیماری و علائم تنفسی، مرگ  یا از دست دادن توان اشتغال بویژه برای سرپرستان خانوارها تهدیدی برای امنیت غذایی از جمله در مناطق روستایی است که از بحران کووید -۱۹ زاده شد.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات شیوع ویروس کرونا در معیشت پایدار روستاییان در سکونتگاه­های روستایی استان آذربایجان شرقی با تاکید بر قلمرو عشایری بود.روش­ شناسی تحقیق: تحقیق از نظر هدف در جرگه تحقیقات کاربردی – توسعه­ای، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی بوده و برای جمع­آوری داده­ها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی (مصاحبه­های نیمه­ساختار یافته) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، استان آذربایجان شرقی (در سال ۱۳۹۵ دارای ۱۱۰۰۲۲۰ نفر جمعیت  و ۳۳۵۸۷۸ خانوار روستایی) است. حجم نمونه ۴۸  نفر از صاحبان مشاغل، دهیاران، کارشناسان بخشداری­ها، اساتید دانشگاهی و ... می­باشد که در انتخاب آنها از روش کیفی متواتر نظری استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها و اطلاعات از روش کیفی نظریه مبنایی (گراندد تئوری) استفاده شد.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش سکونتگاه­های روستایی در مناطق عشایری استان آذربایجان شرقی است.یافته ­ها و بحث: یافته­های پژوهش نشان داد، پس از انجام مصاحبه­های نیمه ساختار یافته با جامعه نمونه و کدگذاری باز این مصاحبه­ها به شناسایی ۳۷ مفهوم کلی، ۲۶ مقوله و ۱۸ شاخص منجر شد که اثرات شیوع ویروس کرونا را در جوامع روستایی استان آذربایجان شرقی بخصوص در قلمرو عشایر را نشان می­دهد.نتایج: شیوع ویروس کرونا در نقاط روستایی این استان بخصوص در قلمرو عشایر اثراتی در سرمایه­های معیشتی روستاییان برجا نهاده است. از دست رفتن شغل ثابت، کاهش درآمد و توان مالی، کاهش انگیزه ایجاد شغل جدید، امنیت غذایی، کاهش جریان فضایی کالا و محصولات، افزایش ناهنجاری اجتماعی، کاهش اعتماد اجتماعی، افزایش استرس و فشار روانی، مشکلات حمل و نقل و تردد بین شهری و کاهش ارتباطات اجتماعی، کاهش جریان سرمایه ورودی، کاهش جریان افراد، نیاز به دریافت تسهیلات بانکی،  انتظار حمایت نهادی و ... از آن جمله ­اند.

ویروس کرونا, معیشت روستاییان, قلمرو عشایری, استان آذربایجان شرقی