الهه برومند رضازاده - دکتری زراعت- اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
احمد نظامی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
زینب خراسانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمد خواجه حسینی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

نوسان در ریزش نزولات جوی و کاهش دما، جوانه زنی بذر زیره سبز را در کاشت پاییزه تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این تحقیق، بررسی جوانه زنی شش اکوتیپ زیره سبز در شرایط تنش خشکی در دمای کم بود. تیمارها شامل شش نمونه زیره سبز (پنج اکوتیپ تربت حیدریه، خواف، سبزوار، قائن، قوچان و رقم  RZ۱۹هندی) و هفت سطح پتانسیل آب (صفر، ۱-، ۲-، ۳-، ۴-، ۵- و ۶- بار) بود. بذرها در داخل پتری دیش و تحت شرایط دمایی ۱۳ درجه سانتی گراد قرار گرفته و سطوح خشکی با استفاده از پلی اتیلن گلایکول ۶۰۰۰ ایجاد شد. صفات اندازه گیری شده شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه بود. نتایج نشان داد که اثر پتانسیل آب بر همه صفات مورد مطالعه معنی دار (۰۵/۰P≤) بود و بیشترین و کمترین درصد جوانه زنی به ترتیب در پتانسیل های صفر و ۶- بار مشاهده شد. اکوتیپ های زیره سبز در تمام صفات مورد بررسی با هم تفاوت معنی داری (۰۵/۰P≤) داشتند و بیشترین درصد جوانه زنی در اکوتیپ های خواف و تربت حیدریه مشاهده شد. در اکوتیپ قوچان کاهش پتانسیل آب از صفر به ۲- بار باعث کاهش ۶۹ درصدی جوانه زنی شد، در حالی که در دو اکوتیپ قائن و سبزوار این کاهش به ترتیب حدود ۴۳ و ۵۷ درصد بود. کاهش پتانسیل آب همچنین تاثیر معنی داری بر طول ریشه چه و ساقه چه اکوتیپ های زیره داشت. با توجه به رتبه بندی اکوتیپ ها بر اساس صفات مورد بررسی، اکوتیپ های خواف و تربت حیدریه بهترین امتیاز را به خود اختصاص دادند و اکوتیپ قوچان در پایین ترین رتبه قرار گرفت.

ریشه چه, ساقه چه, سرما, کاشت پاییزه