مجید نوریان بیدگلی - Department of Mining Engineering, Faculty of Engineering, University of Kashan, Kashan, Iran
مجتبی خدائی جوشقانی - Department of Mining Engineering, Faculty of Engineering, University of Kashan, Kashan, Iran

شهرهای زیرزمینی باستانی مجموعه ­ای از فضاهای حفر شده به صورت سنتی در خاک و سنگ است که به دلیل قدمت­ شان دارای ارزش فرهنگی و تاریخی بالایی می­ باشند، لذا بررسی پایداری و حفظ و نگهداری آنها بسیار مهم و ضروری است. هدف از انجام این تحقیق بررسی پایداری شهر زیرزمینی اویی نوش ­آباد به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای دستکند باستانی در جهان و از مراکز معروف گردشگری ایران است. بدین منظور در مرحله اول با نمونه برداری و انجام تست ­های آزمایشگاهی، جنس مواد در برگیرنده حفریه ­­ها تعیین شده و ویژگی­ها ژئوتکنیکی و رفتار مکانیکی آنها تعیین شده است. در مرحله دوم، بر اساس روش عددی اجزای محدود و استفاده از نرم ­افزار Plaxis۲D، با مدل­ سازی بخشی از فضاهای قابل دسترسی برداشت شده در این منطقه (سه مقطع عرضی در طول راهروی اصلی)، تحلیل استاتیکی تنش-جابجایی انجام شده و در نهایت فاکتور ایمنی مشخص شده است. نتایج آزمایشگاهی این مطالعه نشان می­ دهد که جنس خاک در برگیرنده شهر زیرزمینی از نوع رس غیر آلی با خاصیت خمیری است. همچنین نتایج مدل­ سازی نشان می­ دهد که اگر چه افزایش سطح مقطع حفریه، باعث کاهش فاکتور ایمنی و افزایش مقادیر تنش و جابجایی اطراف حفریه شده است، ولی با توجه به مقادیر خیلی کم میزان جابجایی به دست آمده حفریه­ ها (در حد چند میلیمتر) و فاکتور ایمنی بزرگتر از یک، در شرایط فعلی راهروهای اصلی از پایداری نسبتا مناسبی برخوردار می­ باشد. توجه به دستاوردهای این تحقیق می ­تواند گام موثری در راستای تامین ایمنی بازدید کنندگان از این مکان و توسعه پایدار منطقه باشد.

فضای زیرزمینی دستکند, تحلیل پایداری, مدل سازی عددی, روش اجزای محدود, نرم افزار Plaxis, شهر زیرزمینی نوش آباد