مهیار محبی میمندی - دانشجوی دکتری جمعیت شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مجید کوششی - استادیار گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
علی سوری - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

رشد جمعیت و تغییر ساختار سنی هر دو از پیامدهای گذار جمعیتی هستند. این که تعامل بین این دو متغیر مهم چگونه از نوسانات باروری و مرگ ومیر اثر می پذیرد و بر اقتصاد ایران اثر می گذارد، پرسشی است که در پژوهش های پیشین پاسخ داده نشده است. هدف مقاله، ارائه پاسخ به این پرسش از طریق بررسی جزئیات سنی اثر تغییرات جمعیتی بر نرخ رشد اقتصادی است. بدین منظور، نرخ رشد جمعیت به رشدهای سهمی ویژه سن تجزیه شده و با استفاده از نمایه های سنی تولید و مصرف، وزن جمعیت سنین و تغییرات آن در سود جمعیتی نخست برآورد و تحلیل شده است. یافته ها نشان داد که نرخ رشدهای سهمی، که یکجا هم معرفی از اندازه و هم تغییر جمعیت سنین است، قادر به بازنمایی اثر پدیده هایی مانند بیش زائی و گشتاور جمعیت بر اندازه سود جمعیتی ایران است. همچنین، تقریبا همزمان با گذار سنی، یک گذار جمعیتی- اقتصادی در جریان است. طبق نتایج، از اواسط مرحله اول تا اواسط مرحله سوم گذار سنی، کاهش جمعیت گروه های سنی زیر ۳۰ سال سهم مهمی در رشد منفی شمار موثر مصرف کنندگان و افزایش جمعیت گروه های سنی ۴۹-۳۰ ساله سهم مهمی در رشد مثبت شمار موثر تولیدکنندگان و در نتیجه، تحقق سود نخست جمعیتی در ایران داشته است.

گذار سنی, رشد جمعیت, تغییرات ساختار سنی, نرخ رشدهای سهمی ویژه سن, سود جمعیتی