مریم ذاکری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
کامران پاشایی فخری - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
پروانه عادل زاده - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

تحلیل گفتمان، بررسی نحوه ارتباط نشانه های کلامی در نظام گفتمان و در سطح گسترده تری از جمله می باشد که یکی از زیرشاخه های علم زبان شناسی شناخته می شود. کاربردهای روش تحلیل گفتمان بسیار متنوع است و با توجه به موضوع مورد مطالعه قابل تبیین است و نشان می دهد که یک نشانه در ارتباط با سایر نشانه های گفتمانی در نظام کلی گفتمان چه مراحلی را پشت سر می گذارد تا بتواند معنای خاصی را بیان کند. مولفه هایی که زمینه ساز شکل گیری معنا هستند، بسیار حائز اهمیت می باشد. مولفه هایی مانند: شکل های علت و معلولی، انواع گفتمان، تاثیر فعل ها در گفتمان، شکل و ساختار بیرونی و درونی گفتمان، کنش ها، انواع کنش ها، کشمکش های کلامی، پویایی و ایستایی کلام، ارتباط عناصر براساس قالبی و همنشینی، ریتم گفتمان و غیره، ابزارهای موثر در تحلیل نشانه معناشناختی به شمار می روند. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی می باشد و تلاش شده تا با نشان دادن تاثیر بافت متن و بافت موقعیتی بر روی گفتمان و شرایط تولیدگفتمان و آشکار ساختن رابطه بین متن و ایدئولوژی مشخص کنیم که نظامی چه فرایند و نشانه های گفتمانی را برای جذابتر شدن داستان طی می کند تا منجر به شکل گیری ساختار غنایی و محتوایی پنهان شده داستان شود و گفتار در این داستان را مورد بررسی قرار دهیم و با تحلیل و بررسی ساختار روایی داستان به بنمایه و عمق متن و هدف نظامی از داستان دست پیدا کنیم.

نشانه معناشناختی، گفتمان، خسرو و شیرین، نظامی