کبری جلیلوند - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
بهمن فرهادی بانسوله - گروه مهندسی آب، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
رسول قبادیان - گروه مهندسی آب پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران

علی­رغم این­که مدل های ریاضی متعددی برای توصیف منحنی مشخصه رطوبتی خاک ارائه شده است ولی مدلی که برای همه خاک ها مناسب باشد وجود ندارد. هدف از این مطالعه تعیین بهترین مدل و تابع انتقالی برای توصیف منحنی مشخصه رطوبتی خاک های منطقه ماهیدشت واقع در استان کرمانشاه می باشد. در این مطالعه نمونه های خاک از چهار محل و در سه عمق جمع­آوری و منحنی مشخصه رطوبتی نمونه ها با استفاده از دستگاه های جعبه­شن و صفحات­فشاری تعیین شد. با استفاده از اطلاعات اندازه گیری شده و نرم افزار RETC ضرایب مدل های van Genuchten و Brooks and Corey تعیین شد. منحنی مشخصه رطوبتی برآورد شده با نرم­افزار RETC با منحنی رسم شده بر اساس مقادیر اندازه گیری شده درآزمایشگاه مقایسه شد. نتایج نشان داد که همه مدل­ها تقریبا برآوردی مشابه داشته و فقط مدل بروکز- کوری مقادیر رطوبت حجمی را در مکش­های پایین، بیشتر برآورد می­کند. بر اساس نتایج می­توان بیان کرد که از بین چهار مدل مورد بررسی، مدل ون­گنوختن-بوردین با ((m=۱-۲/n با مقدار RMSE برابر ۰۱/۰ و ME برابر ۰۰۲/۰ مناسب ترین مدل برای توصیف منحنی مشخصه رطوبتی خاک­های منطقه مورد مطالعه بوده و توابع انتقالی بررسی شده دقت قابل قبولی در برآورد منحنی مشخصه رطوبتی داشته و مدل اصلاح شده سپاسخواه- بندار با مقدار RMSE برابر ۱/۰ و ME برابر ۰۲/۰ بهترین تابع انتقالی برای خاک های منطقه ماهیدشت بود. در ادامه پارامترهای مناسب­ترین تابع انتقالی برای خاک­های منطقه مورد مطالعه واسنجی شد. هر چند نتایج این تحقیق برای استفاده در سایر خاک­ها می­تواند مفید باشد، اما ضرایب این توابع بایستی در هر منطقه واسنجی گردد.

توابع انتقالی, مدل بروکز و کوری, مدل ون گنوختن, منحنی مشخصه رطوبتی خاک, نرم افزار RETC