مرضیه باقری خانقاهی - دانشجوی دکتری، مهندسی آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
علی مختاران - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی

کشور ایران از لحاظ آب و هوایی، دارای اقلیم های متفاوت و متنوعی است. لذا انجام فعالیت های کشاورزی و مدیریت آبیاری در مناطق مختلف ایران متفاوت می باشد. با افزایش جمعیت و نیاز روزافزون به مواد غذایی، تغییرات اقلیمی و به دنبال آن وجود مشکلات کمی و کیفی منابع آب و خاک، توجه به مدیریت کشاورزی و برنامه ریزی آبیاری جهت بهبود کمی و کیفی عملکرد محصولات زراعی امری ضروری برای کشاورزان و بهره برداران می باشد. تغییرات دما، بارش، غلظت CO۲، تابش و شدت باد از جمله عوامل اقلیمی تاثیرگذار در نیاز آبی، نیاز آبیاری، کارایی مصرف آب و عملکرد محصول می باشند. لذا مهندسان کشاورزی و آبیاری با نگاه به شرایط اقلیمی، در دسترس بودن اطلاعات خاک، اطلاعات مربوط به نوع گیاه و غیره می توانند با استفاده از مدل های تعیین تبخیر و تعرق و نیاز آبی گیاهان (Cropwat) و نیز مدلهای پیش بینی عملکرد محصول (Aqua crop، Neatwat و غیره) تصمیمات درستی اتخاذ نمایند. بدین صورت که حالت بهینه را شناسایی کنند و با انتخاب گیاه متناسب با منطقه مورد نظر از لحاظ شرایط آب و هوایی، بهترین حالت (به عنوان مثال بهترین تاریخ کشت) را برای محصول مورد نظر پیشنهاد دهند. همچنین امروزه سامانه های هوشمند آبیاری براساس روشهای برنامه ریزی آبیاری مبتنی بر رطوبت خاک، آب و هوا و نمایه های گیاهی جهت تعیین زمان صحیح و میزان مناسب آبیاری به کار می رود. در نهایت این سامانه ها به بهبود عملکر محصول و کارایی مصرف آب کمک شایانی می کنند.

آب و هوا، آبیاری، تغییرات اقلیمی، تبخیر و تعرق، عملکرد محصول